| Umorzenie przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny świadczenia za wyrządzoną przez podatnika szkodę komunikacyjną wiąże się z otrzymaniem przez niego nieodpłatnego świadczenia, które stanowi przychód z innych źródeł.
|
Z uzasadnienia
"W pierwszej kolejności zauważyć należy, że w kontrolowanej sprawie sporne było, czy umorzenie przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny świadczenia za wyrządzoną przez skarżącego szkodę komunikacyjną, powoduje powstanie po stronie skarżącego przychodu podatkowego. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego słusznie Sąd pierwszej instancji uznał, że prawidłowe jest stanowisko organu, iż wartość świadczenia umorzonego przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, pokrytego za skarżącego (sprawcę kolizji) za wyrządzoną szkodę osobom trzecim, stanowi dla skarżącego przychód z innych źródeł, o których stanowi art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. Na skutek opisanego działania, skarżący uzyskał bowiem przysporzenie w swoim majątku mające konkretny wymiar finansowy. Polegało ono na zmniejszeniu się jego zobowiązań wobec Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. W rezultacie, postępowanie UFG polegające na sporządzeniu dla skarżącego informacji PIT-8C (w obecnym stanie prawnym sporządza się informację PIT-11 - przyp. red.) było prawidłowe. Skarżący był bowiem zobowiązany do opodatkowania takiego przychodu i wykazania go w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym osiągnięty został przychód. (...)
Ponieważ ustawodawca użył sformułowania »w szczególności« katalog przychodów zaliczanych do przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, co oznacza, że do przychodów z tego źródła kwalifikuje się również przychody wprost w przepisie niewymienione, z zastrzeżeniem, że nie wchodzą do tego katalogu przychody kwalifikowane do któregokolwiek z pozostałych źródeł przychodów.
Słusznie zatem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uznał, że dla rozstrzygnięcia sporu zaistniałego w kontrolowanej sprawie kluczowe znaczenie ma zinterpretowanie pojęcia »nieodpłatne świadczenie«. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w ustawie podatkowej. Korzystając z dotychczasowego orzecznictwa, jak i poglądów doktryny należy się odwołać do poglądu wyrażonego w uchwale składu siedmiu sędziów z 16 października 2006 r., II FPS 1/06 (ONSA i WSA 2006, Nr 6, poz. 153, LEX nr 200104), podtrzymującej stanowisko prawne wyrażone w uchwale z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02 (ONSA 2003, Nr 2, poz. 47, LEX nr 55855), że podatkowe pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje bowiem ono wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Naczelny Sąd Administracyjny w przywołanych uchwałach wskazał, że przytoczone oceny stanowią kontynuację linii orzeczniczej utworzonej wyrokami Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego (...). Z uwagi na to, dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie rozumieć należy nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar pieniężny. Natomiast zgodnie z art. 353 § 1 i 2 K.c. zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić oraz że świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
Przysporzenie w majątku podatnika nie musi zatem skutkować bezpośrednim zwiększeniem aktywów podatnika. Korzyścią taką może być także nieodpłatne zwolnienie podatnika z ciążących na nim zobowiązań (np. zwolnienie z długu tak w całości jak części). Nie ulega przy tym wątpliwości, że w takim przypadku podatnik uzyskuje korzyść majątkową w postaci zwolnienia go z obowiązku zapłaty zobowiązania, co skutkuje brakiem uszczerbku w majątku podatnika, jaki nastąpiłby w sytuacji gdyby do takiego nieodpłatnego zwolnienia nie doszło, a podatnik musiałby dokonać zapłaty opisywanego we wniosku zobowiązania.
Zasadnie więc Sąd pierwszej instancji nie podzielił argumentacji skarżącego, iż sporna należność nie ma charakteru cywilnoprawnego, lecz administracyjnoprawny. O ile opłata z tytułu niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy przedmiotowego ubezpieczenia ma charakter administracyjnoprawny, zaś stosunek między osobą zobowiązaną do wniesienia tej opłaty a UFG nie ma charakteru cywilnoprawnego, to w sprawie nie doszło do umorzenia opłaty z tytułu niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, lecz umorzenia należności cywilnoprawnej o charakterze regresowym, o którym mowa w art. 110 ustawy. Natomiast z opłatą administracyjną nie można utożsamiać roszczenia zwrotnego o zwrot odszkodowania za wyrządzenie szkody, które kieruje Fundusz względem sprawcy zdarzenia. W tym drugim przypadku, jest to bowiem odrębna wierzytelność, która ma charakter cywilnoprawny i właśnie ten drugi przypadek zachodził w rozpoznawanej sprawie. Powzięcie przez Fundusz decyzji o umorzeniu dłużnikowi roszczenia wynikającego z uprzedniej wypłaty przez Fundusz odszkodowania osobie poszkodowanej oznacza, że zobowiązanie dłużnika zostaje zniwelowane i dłużnik nie musi go spłacać. Oznacza to, że po stronie dłużnika, któremu Fundusz umorzył zobowiązanie, powstaje przychód z tytułu otrzymania od Funduszu nieodpłatnego świadczenia. Niewątpliwie bowiem świadczenie to ma charakter indywidualny i ma określoną wartość. Dłużnik uzyskuje więc w ten sposób korzyść w postaci braku poniesienia wydatku, który musiałby dokonać, gdyby Fundusz nie umorzył mu długu".
(wyrok NSA z 18 stycznia 2022 r., sygn. akt II FSK 952/19)
