Potwierdzenie nieściągalności należności

Czy za koszt uzyskania przychodów spółka może uznać:

• odpis aktualizujący wartość należności, która uprzednio została zaliczona do przychodów, jeżeli jej wartość została uprawdopodobniona wydrukiem obwieszczenia o wydaniu postanowienia sądu w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika, tj. bez pieczątek sądu,
• odpis aktualizujący wartość należności, która uprzednio została zaliczona do przychodów, jeżeli jej nieściągalność została uprawdopodobniona ogłoszeniem upadłości dłużnika, ale nie zgłoszono niezapłaconej wierzytelności do syndyka,
• wierzytelność, która uprzednio została zarachowana do przychodów, jeżeli jej nieściągalność została udokumentowana postanowieniem sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego opublikowanym na ogólnodostępnej stronie internetowej, tj. bez pieczątek sądu?

Odpowiedź

Z uzasadnienia

"Przedmiotem Państwa wątpliwości jest kwestia ustalenia czy za koszt uzyskania przychodów mogą Państwo uznać odpis aktualizujący wartość należności, która uprzednio została zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 (ustawy o CIT - przyp. red.) do przychodów należnych, jeżeli ich nieściągalność została uprawdopodobniona ogłoszeniem upadłości Dłużnika, w postaci wydruku z ogólnodostępnego portalu opublikowanego obwieszczenia o wydaniu postanowienia Sądu w przedmiocie ogłoszenia upadłości Dłużnika tj. bez pieczątek sądu.

Jak wynika z przedstawionego opisu sprawy świadczyli Państwo usługi na rzecz innego podmiotu, za które wystawiali Państwo faktury. Podmiot ten nie uregulował należności wynikających z faktur i stał się Państwa dłużnikiem. Podjęli Państwo wszelkie działania windykacyjne, które nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Usługi na rzecz dłużnika, świadczone były w chwili gdy był czynnym podatnikiem VAT, niebędącym w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. 2 listopada 2022 r. otrzymali Państwo informacje, ze dłużnik złożył wniosek w przedmiocie ogłoszenia upadłości. 23 listopada 2022 r. Sąd obwieścił na stronie internetowej, że Sąd Rejonowy (...) wydał postanowienie z 23 listopada 2022 r. w sprawie o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, ogłosił upadłość dłużnika oraz wyznaczył syndyka masy upadłościowej. Wierzytelność, o której mowa we wniosku zaliczyli Państwo do przychodów należnych na postawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT i wykazali ją Państwo w zeznaniu CIT-8. W listopadzie 2022 r. utworzyli Państwo odpis aktualizujący wartość należności zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości. Dłużnik nadal nie uregulował zobowiązań, a wierzytelności nie zostały zbyte i nie są przedawnione.

Zauważyć należy, że katalog zawarty w przepisie art. 16 ust. 2a pkt 1 ma charakter otwarty (poprzez użycie sformułowania »w szczególności«), czyli możliwe są sytuacje, gdy wierzyciel w inny sposób uprawdopodobni, że dana wierzytelność jest nieściągalna. Wobec powyższego, nieściągalność wierzytelności będzie uznana za uprawdopodobnioną w przypadkach określonych w ww. przepisie oraz wówczas, gdy przesłanki uprawdopodobnienia będą miały charakter przesłanek o znaczeniu prawnym równorzędnym w stosunku do wskazanych w tym przepisie (por. wyrok NSA z 16 lipca 2019 r., sygn. akt II FSK 2271/17).

W przypadku, gdy dłużnik jest podmiotem zagranicznym, dopuszczalne są dokumenty zagranicznych organów, pod warunkiem, że wywołują one takie skutki prawne, jakie rodzą się na gruncie polskiego prawa.

Zgodnie z art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. a updop nieściągalność wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 26-26c, uznaje się za uprawdopodobnioną w przypadku określonym w ust. 1 pkt 26a, w szczególności jeżeli dłużnik zmarł, został wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość.

Dodatkowo wskazać należy, że uprawdopodobnienie nieściągalności jest środkiem zastępczym dowodu, a więc środkiem nie dającym pewności, lecz tylko prawdopodobieństwo twierdzenia o fakcie. Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności jest zatem wskazaniem okoliczności wystarczających do powzięcia przekonania o prawdopodobieństwie faktu, nie jest natomiast przeprowadzeniem dowodu czyniącego fakt absolutnie pewnym.

Biorąc pod uwagę przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy stwierdzić należy, że mogą Państwo uznać za koszt uzyskania przychodów odpis aktualizujący wartość należności w myśl art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT, która uprzednio została zaliczona do przychodów na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT. Nieściągalność wierzytelności należy uznać za uprawdopodobnioną w myśl art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. a ustawy o CIT.

Odpis aktualizujący wartość należności, które uprzednio zostały zaliczone na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, jeżeli ich nieściągalność została uprawdopodobniona ogłoszeniem upadłości Dłużnika, mogą Państwo uznać za koszty uzyskania przychodów bez dokonania zgłoszenia niezapłaconej wierzytelności do syndyka. (...)

Powzięli Państwo również wątpliwość w zakresie uznania za koszty uzyskania przychodów w myśl art. 16 ust. 1 pkt 25 wierzytelności, która została uprzednio zarachowana do przychodów należnych, a jej nieściągalność została udokumentowana postanowieniem sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego w postaci wydruku z ogólnodostępnego portalu opublikowanego obwieszczenia o wydaniu postanowienia Sądu w przedmiocie ukończenia postępowania upadłościowego dłużnika, tj. bez pieczątek Sądu.

(...) nieściągalna wierzytelność może być kosztem uzyskania przychodu od tej części należności, która była uprzednio zaliczona do przychodów należnych, a ich nieściągalność została udokumentowana (art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT). Udokumentowaniem takim jest orzeczenie sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego (art. 16 ust. 2 pkt 2 ustawy o CIT).

Jeżeli w listopadzie 2022 r. została zakończona procedura upadłości poprzez wydane Postanowienie, to Wierzytelność odpisaną jako nieściągalna mogą Państwo zaliczyć w koszt uzyskania przychodu na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT.

Podsumowując, Wierzytelność odpisana jako nieściągalna może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia 2 warunków:

1. wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (powinien być dokonany odpowiedni zapis w ewidencji) - warunek jest spełniony; jak wskazano w opisie sprawy odpisali Państwo przedmiotową Wierzytelność jako nieściągalną w listopadzie 2022 r.;
2. nieściągalność Wierzytelności powinna być udokumentowana (uprzednio zaliczonej do przychodów należnych, nieprzedawnionej) - warunek ten także został spełniony; bowiem jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, 23 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy wydał Postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego, które zostało umieszczone w ogólnodostępnym Krajowym Rejestrze Zadłużenia (na stronie internetowej). Skoro zatem w listopadzie 2022 r. została zakończona procedura upadłości poprzez wydane Postanowienie, to Wierzytelność można zaliczyć w koszt uzyskania przychodu także na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT. (...)

Zaznaczyć należy, że gdy warunki te zostają spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów możliwe jest w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków".

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 27 marca 2023 r., nr 0114-KDIP2-2.4010.52.2023.1.IN)