Kary za nadmierne opóźnienia w płatnościach

Obecny model wyliczenia maksymalnej administracyjnej kary pieniężnej za nadmierne opóźnienie się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych uwzględnia stałe stawki procentowe przypisane do poszczególnych okresów opóźnienia. Im wyższe opóźnienie, tym wyższa kara. Nowością jest, że Prezes UOKiK ma możliwość odstąpienia od wymierzenia kary tylko w jednym przypadku.

Administracyjna kara

W przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźniania się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych przez stronę postępowania, Prezes UOKiK może nałożyć na nią, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną. Od 8 grudnia 2022 r. obowiązuje uznaniowość Prezesa UOKiK przy wymiarze kary i nowy wzór, według którego liczy się maksymalną karę za nadmierne opóźnianie się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych (patrz ramka). W oparciu o art. 13v ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych maksymalna kara jest wyliczana na podstawie wzoru matematycznego. Kara ta stanowi sumę wartości wymagalnych świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie lub ich równowartości, ale z rozróżnieniem na okresy opóźnienia - im dłuższe opóźnienie, tym wyższa kara (przykład).

Przy ustalaniu wystąpienia nadmiernego opóźnienia ze spełnieniem świadczeń pieniężnych oraz przy obliczaniu maksymalnej kary administracyjnej pomijane są świadczenia pieniężne, których termin upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania. Pomijane są również świadczenia wynikające z transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej oraz wynikające z transakcji handlowych zawieranych w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.

Uznaniowość

Przy ustaleniu końcowej wysokości administracyjnej kary pieniężnej Prezes UOKiK bierze pod uwagę w sposób uznaniowy wagę naruszenia, okoliczności naruszenia wykazane przez stronę postępowania, działania podjęte przez stronę postępowania z własnej inicjatywy w celu zaprzestania naruszenia. Kolejne przesłanki wpływające na ostateczny wymiar kary dotyczą współpracy strony postępowania z Prezesem UOKiK w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania. Na wysokość finalnej kary może mieć też wpływ spełnienie przez stronę postępowania wszystkich niespełnionych w terminie świadczeń pieniężnych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych, nie później niż w terminie 60 dni od dnia doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.

Obniżenie, podwyższenie kary

Nowością jest, że Prezes UOKiK ma możliwość obniżenia wysokości administracyjnej kary pieniężnej o 20%, gdy strona postępowania w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji uiści w całości tę karę oraz zrzeknie się wobec Prezesa UOKiK prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Po dokonaniu tych czynności przez stronę postępowania Prezes UOKiK wydaje decyzję o zwrocie nadpłaconej administracyjnej kary pieniężnej. Mowa o tym w art. 13v ust. 3 i ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W kolejnym ustępie tego artykułu ustawodawca wprowadził obligatoryjne podwyższenie maksymalnej kary pieniężnej o 50% za nadmierne opóźnianie się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Ma to miejsce w przypadku, gdy w okresie 2 lat od dnia, w którym decyzja o nałożeniu kary stała się ostateczna, Prezes UOKiK ponownie stwierdzi nadmierne opóźnianie przez ten sam podmiot.

Odstąpienie od ukarania

Na podstawie art. 13v ust. 7 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom (...) w przypadku gdy do nadmiernego opóźniania się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych doszło na skutek działania siły wyższej, Prezes UOKiK odstępuje od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. Obecnie zaistnienie siły wyższej stanowi jedyną przesłankę obligującą Prezesa UOKiK do odstąpienia od ukarania przedsiębiorcy generującego zatory płatnicze. Ma to zastosowanie do zatorów spowodowanych siłą wyższą, czyli zdarzeniem zewnętrznym w stosunku do przedsiębiorstwa strony postępowania, nieuchronnego, tj. niemożliwego do zapobieżenia, oraz nadzwyczajnego, tj. niemożliwego do przewidzenia, pozostającego w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z niewykonaniem przez stronę zobowiązań finansowych. Taki związek przyczynowo-skutkowy strona postępowania może wykazać, gdy sama jest ofiarą zatorów płatniczych i to jest powodem opóźnień w płatnościach.

W przypadku gdy do nadmiernego opóźniania się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych doszło na skutek działania siły wyższej, Prezes UOKiK odstępuje od wymierzenia kary.