Wyceny operacji na rachunku walutowym dokonuje się w oparciu o regulacje zawarte w art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości. W myśl tego przepisu, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia - o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej - odpowiednio po kursie faktycznie zastosowanym lub średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP.
| Ogólne zasady wyceny określone w art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości
|
| Kurs waluty obcej na dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej
|
Rodzaj operacji gospodarczej
|
| Kurs faktycznie zastosowany w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej, wynikający z charakteru operacji
|
| -
|
sprzedaż lub kupno walut,
|
| -
|
zapłata należności lub zobowiązań
|
|
| Kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej
|
| -
|
zapłata należności lub zobowiązań - jeżeli nie jest zasadne przyjęcie kursu faktycznie zastosowanego,
|
| -
|
pozostałe operacje
|
|
Analizując treść ww. art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości w kontekście wyceny operacji na rachunku walutowym, można stwierdzić, iż przyjęcie kursu faktycznie zastosowanego do wyceny wpływu waluty obcej na rachunek walutowy oraz do wyceny rozchodu waluty z tego rachunku jest możliwe tylko wtedy, gdy dochodzi do faktycznej wymiany waluty, tj. zakupu lub sprzedaży waluty. Nie można mówić o kursie faktycznie zastosowanym, w przypadku gdy na rachunek walutowy wpływa należność od kontrahenta w walucie obcej, a także gdy zapłata zobowiązania wobec kontrahenta dokonywana jest poprzez rachunek walutowy. W sytuacji gdy do wyceny wpływu lub rozchodu waluty nie można przyjąć kursu faktycznie zastosowanego, do wyceny tej stosuje się średni kurs ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień:
a) wpływu waluty obcej na rachunek walutowy w związku z otrzymaniem należności,
b) wypływu waluty obcej z rachunku walutowego w związku z zapłatą zobowiązania.
Należy zaznaczyć, iż w przypadku wpływu środków na rachunek walutowy jednostka nie ma możliwości wyboru sposobu ich przeliczania na złote. Powinna stosować zasady ogólne określone w art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Natomiast w odniesieniu do wyceny rozchodu waluty z rachunku walutowego stosowane mogą być dwa podejścia, tj. tzw. podejście wzorcowe, wynikające z treści art. 30 ust. 2 ww. ustawy, lub tzw. podejście uproszczone, wynikające z art. 35 ust. 8 ww. ustawy. Decyzję w sprawie sposobu wyceny rozchodu waluty z rachunku walutowego podejmuje kierownik jednostki i zapisuje w polityce rachunkowości. Jeżeli do wyceny rozchodu środków z walutowego rachunku bankowego, np. z tytułu zapłaty zobowiązania, stosuje się kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień zapłaty (tzw. podejście wzorcowe), a w przypadku sprzedaży waluty - kurs faktycznie zastosowany, to zazwyczaj kursy te różnią się od kursów przyjętych do wyceny waluty w momencie jej wypływu na rachunek walutowy. W związku z tym na rachunku walutowym powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Z kolei wybierając dla celów bilansowych tzw. podejście uproszczone, rozchód środków z rachunku walutowego można wycenić po kursie, po jakim waluty wyceniono w momencie ich wpływu na ten rachunek (tj. po kursie historycznym), przyjmując jedną z metod, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 ustawy o rachunkowości, określających kolejność rozchodu, tj.:
a) kurs waluty, która najwcześniej wpłynęła na rachunek walutowy (metoda FIFO),
b) kurs waluty, która najpóźniej wpłynęła na rachunek walutowy (metoda LIFO),
c) kurs przeciętny, ustalany w wysokości średniej ważonej kursów walut.
Przy tym sposobie wyceny nie powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych.
Na dzień bilansowy środki pieniężne znajdujące się na rachunku walutowym należy wycenić po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP. Taki obowiązek wynika z treści art. 30 ust. 1 ustawy o rachunkowości.
| Wycena wybranych operacji gospodarczych na rachunku walutowym
|
| Operacja gospodarcza
|
Zasady wyceny
|
| Wpływ walut obcych tytułem spłaty należności
|
Do wyceny wpływu walut obcych tytułem spłaty należności stosuje się kurs średni ogłoszony przez NBP z dnia poprzedzającego dzień otrzymania należności (por. art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości). W tym przypadku nie można mówić o faktycznym kursie, który miałby służyć do wyceny tej operacji, gdyż nie została dokonana wymiana środków pieniężnych (np. zakup waluty od banku)
|
| Wpływ walut obcych tytułem odsetek dopisanych przez bank
|
Odsetki wycenia się według kursu średniego ogłoszonego dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień ich wpływu na rachunek walutowy (por. art. 30 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy)
|
| Wpływ walut obcych zakupionych od banku
|
Wpływ na rachunek walutowy środków pieniężnych pochodzących z zakupu wycenia się po kursie faktycznie zastosowanym (por. art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości), np. po kursie sprzedaży banku, w którym zakupiono walutę. Kurs ten wynika z tabeli kursów tego banku, ale może to być również kurs indywidualnie wynegocjowany, różniący się od kursu oficjalnie ogłoszonego i stosowanego wobec pozostałych klientów
|
| Wpływ pożyczki lub kredytu w walucie obcej
|
Otrzymaną pożyczkę lub kredyt w walucie obcej wycenia się po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień wpływu środków pieniężnych na rachunek walutowy (por. art. 30 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy). Nie można w tym przypadku mówić o kursie faktycznie zastosowanym, gdyż nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty
|
| Wpływ środków pobranych z kasy walutowej
|
Do wyceny wpływu walut obcych z kasy walutowej na rachunek walutowy stosuje się tzw. kurs historyczny, czyli kurs, po jakim zostały one zarachowane po raz pierwszy w kasie walutowej
|
| Wpływ środków z likwidowanej lokaty walutowej
|
Do przeliczenia środków pieniężnych w walucie obcej, które wpłynęły na rachunek walutowy po likwidacji lokaty można zastosować tzw. kurs historyczny. Nie powstaną wówczas różnice kursowe, bowiem dochodzi tu jedynie do przemieszczenia tych samych środków pieniężnych z rachunku walutowego lokaty na bieżący rachunek bankowy w tej samej walucie
|
| Rozchód walut obcych tytułem zapłaty zobowiązania
|
Wypływ środków z rachunku walutowego z tytułu zapłaty zobowiązania wycenia się po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień wypływu (por. art. 30 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy). W tym przypadku nie można mówić o faktycznym kursie, który miałby służyć do wyceny tej operacji, gdyż nie została dokonana wymiana środków pieniężnych (np. sprzedaż waluty do banku). Do wyceny rozchodu waluty z własnego rachunku walutowego możliwe jest również zastosowanie jednej z metod, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 ww. ustawy, czyli FIFO, LIFO lub średnioważonej, tj. według kursu historycznego. Wówczas nie powstają różnice kursowe od własnych środków pieniężnych
|
| Przelew środków na rachunek bieżący
|
W momencie przelewu środków z walutowego rachunku bankowego na rachunek złotówkowy następuje odsprzedaż waluty bankowi. Zakupioną przez bank walutę przelicza się na złotówki według kursu kupna zastosowanego przez bank w dniu odsprzedaży waluty, tj. po kursie faktycznie zastosowanym
|
| Przelew środków na lokatę walutową
|
Do przeliczenia waluty przekazanej na lokatę można zastosować kurs po jakim wyceniono wpływ tej waluty na rachunek walutowy, tzw. kurs historyczny (FIFO, LIFO lub kurs średnioważony)
|
| Rozchód środków tytułem spłaty pożyczki lub kredytu w walucie obcej
|
Dla celów bilansowych rozchód waluty tytułem spłaty pożyczki lub kredytu można wycenić według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego rozchód lub według kursu historycznego (tj. stosując jedną z metod, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 ww. ustawy - FIFO, LIFO lub średnioważoną)
|
| Rozchód środków w związku z zasileniem kasy walutowej
|
W przypadku przekazania waluty z banku do kasy nie powstają różnice kursowe. Wyceny takiej operacji dokonuje się po takim samym kursie, po jakim wyceniono wpływ waluty na rachunek walutowy, tzw. kurs historyczny
|
