Przeliczenie pozycji pieniężnych na dzień sprawozdawczyZgodnie z paragrafem 23 MSR 21, pozycje pieniężne w walucie obcej przelicza się na dzień bilansowy przy zastosowaniu kursu zamknięcia. Kurs zamknięcia stanowi natychmiastowy kurs wymiany (tzw. kurs spot) i jest ustalany na koniec okresu sprawozdawczego. W praktyce przyjmuje się często, że kurs zamknięcia na dzień sprawozdawczy to kurs średni NBP lub kurs EBC. Rozwiązanie takie jest powszechnie stosowane i akceptowalne, jednak w kontekście zapisów MSR 21 można je uznać za pewne uproszczenie. Wniosek taki można wyciągnąć na podstawie zapisów paragrafu 26 MSR 21, który stwierdza, że w przypadku gdy istnieje kilka kursów wymiany, stosuje się kurs, po którym przyszłe przepływy środków pieniężnych reprezentowane przez transakcję lub saldo mogłyby zostać rozliczone, gdyby przepływy te wystąpiły w dniu wyceny.
|
Przykład 2
Spółka "Omega" wykazuje należność handlową w kwocie: 10.000 EUR, którą ujęto początkowo po kursie: 4,5 zł/EUR, oraz zobowiązanie handlowe na kwotę: 10.000 USD, ujęte pierwotnie po kursie: 4,3 zł/USD. Na dzień bilansowy średni kurs NBP dla euro wynosił: 4,6 zł/EUR, a dla dolara amerykańskiego wynosił: 4,4 zł/USD. Na dzień bilansowy kurs kupna banku "Xsi", z którego usług korzysta spółka "Omega", w odniesieniu do euro wynosi: 4,55 zł/EUR, a kurs sprzedaży dolara wynosi: 4,44 zł/USD. Na fakturze sprzedaży, w związku z którą ujęto należność, wskazany jest rachunek złotówkowy spółki "Omega" w banku "Xsi", co oznacza, że w momencie wpływu środków na ten rachunek bank dokona automatycznego przeliczenia po kursie kupna. Z kolei spółka "Omega" w momencie spłaty zobowiązania kupi potrzebną ilość dolarów w banku "Xsi" po kursie sprzedaży tego podmiotu. 2 stycznia kolejnego roku spółka "Omega" otrzymała spłatę należności. Na ten dzień kurs średni NBP wynosił: 4,6 zł/EUR, a kurs kupna banku "Xsi" wynosił: 4,55 zł/EUR (spółka otrzymała zatem na rachunek złotówkowy kwotę: 45.500 zł). 3 stycznia kolejnego roku spółka "Omega" zrealizowała spłatę zobowiązania, kupując dolary w banku "Xsi". Na ten moment kurs średni NBP wynosił: 4,4 zł/USD, a kurs sprzedaży banku "Xsi" wynosił: 4,44 zł/USD.
|
Przykład nr 2 pozwala zobrazować istotę kursu zamknięcia wynikającą z paragrafu 26 MSR 21. Wykorzystując kurs średni NBP na dzień bilansowy, a następnie inne kursy na moment rozliczenia obu pozycji (w przykładzie: 2 stycznia i 3 stycznia kolejnego roku) jednostka ustali różnice kursowe, mimo że kursy wymiany (zarówno NBP i banku "Xsi") nie uległy zmianie. Powstaną zatem różnice kursowe, które nie będą wynikać ze zmiany kursu, lecz z zastosowania innego kursu przeliczenia na dzień bilansowy i innego kursu na moment realizacji pozycji. Wykorzystanie na dzień bilansowy kursów kupna (dla należności) i sprzedaży (dla zobowiązania) banku obsługującego jednostkę (w przykładzie: banku "Xsi") pozwoliłoby zatem urealnić wartość tych pozycji w odniesieniu do rzeczywistych przepływów z nich wynikających, jak wskazuje paragraf 26 MSR 21.
Zastosowanie wprost wymagań paragrafu 26 MSR 21 rodzi jednak w praktyce wiele problemów. Przykładowo, jednostka może korzystać z usług kilku banków, które podają własne tabele kursów, w przypadku większych transakcji jednostka może negocjować kursy wymiany, a także powszechna jest praktyka, że wpływy ujmowane są na rachunku walutowym, zaś spłaty zobowiązań realizowane są ze środków z rachunku walutowego (waluta obca na rachunku walutowym nie jest sprzedawana, lecz służy do rozliczenia wykazywanych zobowiązań). W takich przypadkach zastosowanie postanowień paragrafu 26 MSR 21 wymagałoby ustalenia różnych kursów dla różnych pozycji, w tym również przyjmowanie pewnych subiektywnych założeń, np. co do kursu negocjowanego. W celu uniknięcia tych problemów możliwe jest wykorzystanie dla wszystkich pozycji rozliczanych w walucie obcej jednego kursu (np. NBP lub EBC), jeżeli nie różni się znacząco od rzeczywistych kursów, które zastosuje jednostka w momencie realizacji poszczególnych przepływów.
W kontekście przeliczania pozycji pieniężnych na uwagę zasługuje również grupa aktywów i zobowiązań denominowanych w walucie obcej. Pozycje takie nie są rozliczane poprzez przekazanie waluty obcej, lecz w złotych polskich. Wysokość poszczególnych płatności uzależniona jest od kursu odniesienia, w konsekwencji czego pozycje takie powinny być przeliczane na dzień sprawozdawczy po kursie zamknięcia, którym jest umowny kurs odniesienia.
Warto również zwrócić uwagę, że w przypadku pozycji denominowanych w walucie obcej kursem zamknięcia jest kurs z dnia bilansowego, jeżeli dla danej płatności nie nastąpiło jeszcze ustalenie kursu (tzw. fixing). Jeżeli kurs jest już ustalony, to jednostka powinna wykorzystać jako podstawę do przeliczenia pozycji ten właśnie kurs.
| Przykład 3
Spółka "Sigma" zawarła umowę najmu, która przewiduje konieczność zapłaty kwot w złotych polskich, które ustalane są na podstawie stawki w euro przeliczonej po kursie NBP z pierwszego dnia okresu rozliczeniowego. Opłata leasingowa wynosi równowartość: 20.000 EUR. W umowie wskazane są następujące okresy rozliczeniowe: od 6 grudnia do 5 marca, od 6 marca do 5 czerwca, od 6 czerwca do 5 września, od 6 września do 5 grudnia. Ze względu na bardzo krótki czas między końcem okresu rozliczeniowego i dniem zapłaty, jednostka przyjmuje, że data płatności jest zbliżona do dnia kończącego okres rozliczeniowy. Na dzień bilansowy 31 grudnia 20XX r. spółka wykazuje zobowiązanie z tytułu leasingu, które uwzględnia 6 najbliższych płatności/okresów rozliczeniowych, przy czym dla najbliższej płatności (5 marca 20XX+1 r.) kurs został już ustalony 6 grudnia 20XX r. - wynosi on 4,5889 zł/EUR. Efektywna stopa procentowa leasingu została określona na poziomie 2% (stopa procentowa dla euro). Kierownictwo spółki rozważa wycenę pozycji na 31 grudnia 20XX r. Na dzień bilansowy wartość zdyskontowanych rat leasingowych (w euro) wynosi równowartość: 118.112,81 EUR, na co składają się następujące zdyskontowane przepływy:
| Data przepływu
|
Przepływ w EUR
|
Kwota zdyskontowana z wykorzystaniem stopy 2% do 31.12.20XX r. w EUR
|
| 05.03.20XX+1 r.
|
20.000
|
19.930,68
|
| 05.06.20XX+1 r.
|
20.000
|
19.831,44
|
| 05.09.20XX+1 r.
|
20.000
|
19.732,70
|
| 05.12.20XX+1 r.
|
20.000
|
19.635,52
|
| 05.03.20XX+2 r.
|
20.000
|
19.539,88
|
| 05.06.20XX+3 r.
|
20.000
|
19.442,59
|
| Razem
|
120.000
|
118.112,81
|
Dla celów wyceny zobowiązania na dzień bilansowy spółka powinna przeliczyć pierwszą zdyskontowaną płatność (19.930,68 EUR) po kursie z dnia fixingu (6 grudnia 20XX r. - kurs: 4,5889 zł/EUR), a wszystkie pozostałe (dla których nie ma jeszcze dnia fixingu) po kursie z dnia bilansowego. Ponieważ umownym kursem odniesienia jest kurs NBP, dla 5 zdyskontowanych rat leasingowych (począwszy od płatności w czerwcu) zastosowano by kurs: 4,5994 zł/EUR. W kontekście przedstawionego przykładu należy zwrócić uwagę, że:
1) w przypadku przepływów, dla których fixing kursu odniesienia jeszcze nie nastąpił, spółka "Sigma" powinna wykorzystać kurs z dnia bilansowego, przy czym należy pamiętać, że powinien być to umowny kurs odniesienia (w przykładzie umownym kursem odniesienia był kurs NBP, ale w praktyce mogą być to inne kursy),
2) kwota: 118.112,81 EUR odzwierciedla wartość zobowiązania na dzień sprawozdawczy, zatem uwzględnia również odsetki na zobowiązaniu, naliczone od 6 grudnia 20XX r. do 31 grudnia 20XX r.
|
|
