Co do zasady podatnicy mogą odliczać VAT od dokonanych zakupów w takim zakresie, w jakim nabyte towary/usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (z uwzględnieniem ustawowych ograniczeń i wyłączeń).
Podatnicy wykonujący działalność mieszaną (tj. opodatkowaną i zwolnioną z VAT) od wydatków związanych z czynnościami, których nie da się jednoznacznie przypisać wyłącznie do czynności opodatkowanych lub zwolnionych z VAT, odliczenia VAT w trakcie roku dokonują na podstawie wstępnego wskaźnika proporcji, a na koniec roku dokonują odpowiedniej korekty rocznej - uwzględniając rzeczywisty wskaźnik proporcji za dany rok (podobnej korekty dokonują także podatnicy wykonujący czynności opodatkowane i nieopodatkowane, którzy do odliczania VAT stosują prewspółczynnik).
Zasady proporcjonalnego odliczania VAT określone są w przepisach art. 90-91 oraz art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT.
Należy pamiętać, że podatnik prowadzący działalność mieszaną (opodatkowaną i zwolnioną/opodatkowaną i niepodlegającą opodatkowaniu) może stosować pełne odliczenie VAT, jeżeli jest w stanie jednoznacznie przypisać dany wydatek do czynności opodatkowanych VAT. W przeciwnym wypadku, w ciągu roku odlicza VAT od dokonanych zakupów, za pomocą odpowiednio wstępnego wskaźnika proporcji/prewspółczynnika.
Uwaga
Jeżeli jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, to podatnik nie ma obowiązku stosowania wstępnego wskaźnika proporcji/prewspółczynnika.
Na podstawie przepisów art. 91 ust. 1a i 1b ustawy o VAT (wprowadzonych ustawą nowelizującą tzw. SLIM VAT 3) podatnik może nie dokonywać korekty rocznej, jeżeli różnica między proporcją wstępną a proporcją ustaloną dla zakończonego roku podatkowego nie przekracza dwóch punktów procentowych. Ponadto, jeżeli proporcja ustalona dla zakończonego roku podatkowego (ostateczna) jest mniejsza niż proporcja wstępna, wówczas podatnik może nie dokonywać korekty rocznej pod warunkiem, że kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu wynikająca z różnicy między tymi proporcjami oraz tzw. korekty wieloletniej (z wyłączeniem korekty środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość nie przekracza 15.000 zł) nie przekracza 10.000 zł.
W "Poradniku VAT" nr 14 z dnia 20 lipca 2023 r. informowaliśmy naszych Czytelników, że możliwość rezygnacji z dokonywania rocznej korekty odliczonego VAT na ww. zasadach nie dotyczy podmiotów, które stosują ograniczenia w odliczaniu VAT poprzez tzw. prewspółczynnik. Powyższe zostało potwierdzone przez MF w piśmie z dnia 3 sierpnia 2023 r. w odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa. MF w udzielonej odpowiedzi wyjaśniło:
"(...) Kwestie dotyczące korekty kwoty odliczonego podatku VAT przez podatników obowiązanych do stosowania tzw. prewspółczynnika regulują przepisy art. 90c ust. 1-3 ustawy o VAT. Obowiązek dokonania przez takich podatników rocznej korekty po zakończeniu roku podatkowego w oparciu o rzeczywiste dane wynika wprost z art. 90c ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym przepisy art. 91 ust. 2-9 stosuje się odpowiednio. Odnosząc się do rozwiązań dotyczących możliwości rezygnacji z dokonania korekty odliczonego podatku VAT, wprowadzonych w ramach tzw. pakietu SLIM VAT 3, należy zauważyć, że art. 91 ust. 1a i 1b ustawy o VAT stosuje się wyłącznie w odniesieniu do proporcji ustalonej na podstawie art. 90 ustawy o VAT, przepisy te nie znajdują natomiast zastosowania w odniesieniu do tzw. prewspółczynnika (podkreślenie redakcji) (...)".
