Gdy wcześniejsza działalność przez kilka lat była zawieszona, a następnie została zamknięta

Stan faktyczny opisany we wniosku:

O wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiła do ZUS osoba, która w marcu 2016 r. otworzyła działalność gospodarczą i opłacała składki ZUS na preferencyjnych zasadach. W październiku 2022 r. złożyła ona do CEIDG wniosek o wykreślenie działalności, przy czym działalność ta faktycznie nie była prowadzona już od sierpnia 2016 r. W tym samym miesiącu otworzyła ona nową działalność gospodarczą, w ramach której skorzystała z tzw. ulgi na start, a po upływie okresu korzystania z tej ulgi zamierzała zgłosić się do ubezpieczeń społecznych na preferencyjnych warunkach (tj. ustalać podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia).

Stanowisko wnioskodawcy:

Przedsiębiorca stoi na stanowisku, że spełnia wszelkie przesłanki umożliwiające skorzystanie z ulgi na start oraz z możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach, tj. od daty zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej (sierpień 2016 r.) minął okres 60 miesięcy kalendarzowych, w ramach prowadzonej działalności nie wykonuje usług na rzecz byłego pracodawcy, a ponadto nie ma innych negatywnych przesłanek uniemożliwiających skorzystanie z ww. preferencji.

Rozstrzygnięcie ZUS:

ZUS uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe zarówno w przedmiocie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez okres pierwszych 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej (ulga na start), jak i możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jak czytamy w interpretacji: "(...) Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ww. ustawy (ustawy o sus - przyp. red.), osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Dyspozycja art. 13 pkt 4 ustawy wskazuje, iż osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyjątkiem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek.

W myśl art. 18 ust. 1 Prawo przedsiębiorców - »Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej«.

W myśl art. 18aa ust. 1, 2, 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może zrezygnować z uprawnienia, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, przez zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami, a przepis art. 13 pkt 4 stosuje się. W przypadku wskazanym w ust. 1 objęcie ubezpieczeniami następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Przepis art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36.

Z powyższego wynika, że w sytuacji gdy osoba rozpoczynająca wykonywanie działalności gospodarczej podejmuje ją po raz pierwszy lub podejmuje ją ponownie, ale od zakończenia poprzedniej działalności lub od dnia jej ostatniego zawieszenia upłynął okres co najmniej 60 miesięcy, a w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, o których stanowi powołany art. 6 ust. 1 pkt 5 i powiązany z nim art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że osoba prowadząca działalność gospodarczą spełniająca ww. warunki nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w konsekwencji nie podlega ubezpieczeniom społecznym w okresie 6 miesięcy stosowania tzw. ulgi na start. Powyższa 6 miesięczna ulga jest uprawnieniem i nie jest obowiązkowa, a więc to od przedsiębiorcy zależy, czy z niej skorzysta. W przypadku rezygnacji z ww. ulgi do czego prowadzący działalność ma prawo zgodnie z art. 18 ust. 2 Prawo przedsiębiorców nie będzie mógł skorzystać z tego uprawnienia ani wstecz, ani na bieżąco (jeśli nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy). Kolejny raz będzie mógł skorzystać z ww. ulgi na start dopiero po upływie 60 miesięcy kalendarzowych od dnia jej zakończenia bądź zawieszenia.

Jednocześnie w myśl art. 8 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu tej ustawy osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Zgodnie zaś art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z opłacania składek od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie mogą skorzystać osoby, które prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność, a także wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

W art. 18a ust. 2 pkt 1 i 2 ustawodawca zawarł przesłanki negatywne, które w sytuacji ich wystąpienia uniemożliwiają skorzystanie z prawa do ustalenia podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w obniżonej wartości w stosunku do wymogów art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

(...) Zakład wskazuje, iż Wnioskodawca spełnia warunki ustawowe na podstawie art. 18 ust. 1 Prawo przedsiębiorców do skorzystania z możliwości nieopłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez okres 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, a wskazane przez Przedsiębiorcę fakty: takie jak zaprzestanie w (...) 2016 r. wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej oraz ponowne jej rozpoczęcie w (...) 2022 r. oraz niewykonywanie pracy na rzecz byłego pracodawcy dają mu możliwość skorzystania z ww. ulgi na podstawie art. 18 ust. 1 Prawo przedsiębiorców, ponieważ minął okres ponad 60 miesięcy od dnia zaprzestania jej wykonywania co miało miejsce w (...) 2016 r. Przepis art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo Przedsiębiorców stanowi, iż prawo do ulgi ma przedsiębiorca, który podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia.

(...) Odnośnie natomiast drugiego zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku (...) tj. możliwości ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie art. 18a ust. 1 ustawy o sus po okresie wykorzystania tzw. »ulgi na start« Zakład wskazuje, iż Przedsiębiorca będzie miał również prawo do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia objęcia ubezpieczeniami społecznymi (art. 18aa ust. 3 ustawy o sus) w zadeklarowanej kwocie, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Wynika to z faktu, iż od momentu faktycznego zaprzestania wykonywania przez Przedsiębiorcę uprzednio prowadzonej działalności gospodarczej tj. od (...) 2016 r. minęło ponad 60 miesięcy i Przedsiębiorca nie wykonuje pracy na rzecz byłego pracodawcy. Przy czym chodzi tu o faktyczne jej niewykonywanie, co wynika z kolei z brzmienia art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który określa czasokres prowadzenia działalności gospodarczej i definiuje osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą: »są to osoby prowadzące pozarolniczą działalność, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.« Jeśli chodzi o zaprzestanie wykonywania działalności należy rozumieć faktyczne jej nieprowadzenie, a nie moment formalnego dokonania wykreślenia tejże działalności z Centralnej Ewidencji i Działalności Gospodarczej. (...)".