Nagroda jubileuszowa wypłacona pracownikom objętym zwolnieniami grupowymi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy

Stan faktyczny opisany we wniosku:

O wydanie interpretacji indywidualnej wystąpił do ZUS przedsiębiorca, który realizuje wypłaty nagród jubileuszowych pracownikom, których staż pracy w spółce wynosi co najmniej 10 lat, według zasad uwzględnionych w regulaminie wynagradzania. Nagrody te są wypłacane nie częściej niż co 5 lat. Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia składkowego nagrody te nie są oskładkowane.

Spółka przeprowadziła zwolnienia grupowe z przyczyn ekonomicznych. Część z pracowników objętych zwolnieniem grupowym obchodziłaby jubileusz pracy już po rozwiązaniu stosunku pracy. W związku z tym przedsiębiorca zamierza zorganizować wypłaty nagród jubileuszowych grupie pracowników objętych zwolnieniami grupowymi, którym do uzyskania jubileuszu zabraknie mniej niż 12 miesięcy, niezależnie od miesiąca jubileuszu. Będą one zrealizowane w miesiącu rozwiązania umowy o pracę lub po rozwiązaniu umowy - w miesiącu osiągnięcia stażu pracy (kolejnych 5 lat), gdyby pracownik pracował. Wartość wypłaconej nagrody będzie stanowiła przychód pracowników ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o pdof.

Stanowisko wnioskodawcy:

W ocenie wnioskodawcy wartość nagrody jubileuszowej wypłaconej grupie pracowników objętych zwolnieniami grupowymi, którzy w trakcie roku kalendarzowego, w którym nastąpiło zwolnienie, nabyliby do niej prawo zgodnie z regulaminem wynagradzania, powinna zostać zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Rozstrzygnięcie ZUS:

ZUS uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Jak wyjaśnił: "(...) Jednoznacznie ujęty zakres przedmiotowy wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej uniemożliwia Zakładowi dokonanie kwalifikacji prawnej określonego świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy (...). Dlatego też Zakład poprzestaje na oświadczeniu przedsiębiorcy odnośnie tego, iż świadczenia, o których stanowi wniosek stanowią przychód pracownika ze stosunku pracy, traktując takie oświadczenia jako element opisu zdarzenia przyszłego. (...)

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (...), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jak podniesiono powyżej, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią przychody wymienione w rozporządzeniu (...) w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pośród tych przychodów, w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, wymienia się nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat.

Z powyższego wywieść należy, iż decydujące znaczenie w kontekście zwolnienia tego typu świadczeń z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca przypisał periodycznemu (nie częstszemu niż co 5 lat) nabywaniu przez pracownika prawa do ich uzyskania na podstawie wewnętrznych przepisów obowiązujących u pracodawcy (kluczowe są zapisy zawarte w przepisach wewnętrznych pracodawcy). Bez znaczenia prawnego pozostaje natomiast fakt daty wypłacenia tych świadczeń pracownikowi (wypłata tych świadczeń może nastąpić więc w okresie krótszym niż 5 lat od dnia uzyskania przez pracownika poprzedniej nagrody jubileuszowej). Co istotne wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nagrody jubileuszowe podlegają jedynie wtedy, gdy zasady (warunki) ich przyznawania zostaną uregulowane w zakładowych źródłach prawa pracy (np. w regulaminie wynagradzania, zakładowym układzie zbiorowym pracy czy w regulaminie nagród jubileuszowych). W sytuacji, gdy prawo do nagrody wynika z indywidualnej decyzji pracodawcy (podejmowanej np. w stosunku do wybranej grupy pracowników), a nie z wewnętrznych przepisów regulujących zasady przyznawania nagród, określających stałe i klarowne zasady wypłaty nagrody oraz sposób obliczania jej wysokości lub gdy według zasad określających warunki przyznawania nagród będzie ona przysługiwała pracownikowi częściej niż co 5 lat, wysokość nagrody będzie stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Należy zaznaczyć, że podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią również nagrody jubileuszowe wypłacane w sytuacji, gdy pracownik nabywa prawo do nagrody w okresie krótszym niż 5 lat od nabycia prawa do poprzedniej nagrody, z uwagi na fakt, że w czasie 5-letniego okresu oczekiwania na następną nagrodę, przedstawi dokumenty potwierdzające zatrudnienie, które wcześniej nie były uwzględniane przy ustalaniu prawa do nagrody.

Należy podkreślić, iż pracownik ma prawo do nagrody jubileuszowej tylko wówczas, gdy przepisy płacowe obowiązujące u danego pracodawcy przewidują takie świadczenie np. prawo do nagrody jubileuszowej wynika z postanowień układu zbiorowego pracy lub z regulaminu wynagradzania. Wymienione zakładowe źródła prawa, jeśli ustanawiają prawo do tego świadczenia, zwykle samodzielnie regulują zasady nabywania tego uprawnienia lub odsyłają do przepisów zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (...). Zarządzenie to nie stanowiło i nie stanowi samodzielnej podstawy do wypłacania pracownikom nagród jubileuszowych. Zarządzenie to wydano na podstawie art. 79 Kodeksu pracy, który został uchylony ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz zmianie niektórych ustaw (...). W myśl jednak art. 11 ust. 1 ww. ustawy, obowiązującej do dnia jej wejścia w życie przepisy określające zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą, wydane na podstawie art. 79 Kodeksu pracy, zachowują moc do czasu objęcia pracowników, których te przepisy dotyczą i w zakresie przedmiotu w nich normowanego - postanowieniami układu zbiorowego pracy lub innymi przepisami prawa pracy. Dyspozycja treści art. 11 ust. 2 ww. noweli ograniczała czas obowiązywania tych regulacji do jednego roku tylko do mianowanych pracowników samorządowych. W stosunku do wszystkich innych pracowników zarządzenie to zachowuje moc tak długo, jak długo pracodawcy będą korzystali z jego postanowień. Zarządzenie stosuje się warunkowo, o ile przepisy zakładowe nie zawierają innych postanowień. Pracodawca może bowiem każdą kwestię związaną z nabywaniem czy wypłacaniem nagród jubileuszowych uregulować inaczej niż stanowi zarządzenie.

Natomiast prawo do nagrody jubileuszowej po rozwiązaniu stosunku pracy przysługuje warunkowo. Zgodnie z § 9 wyżej cytowanego zarządzenia, w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn w nim wymienionych pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w ostatnim dniu pracy.

Przyczynami rozwiązania umowy o pracę uzasadniającymi wypłatę nagrody pomimo nie przepracowania wymaganego okresu jest przejście na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo na rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowitej niezdolności do pracy z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa.

W innych sytuacjach pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy przed dniem nabycia uprawnienia do nagrody jubileuszowej nagroda nie przysługuje chyba, że przepisy płacowe obowiązujące u pracodawcy stanowią inaczej.

W świetle powyższych okoliczności należy podkreśli iż przepis § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (...) w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe znajduje również zastosowanie w sytuacji gdy z pracownikiem rozwiązano stosunek pracy z powodu przejścia na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo na rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowitej niezdolności do pracy z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, a do nabycia przez niego prawa do nagrody z tytułu upływu kolejnych 5 lat brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy.

Wnioskodawca we wniosku wskazał, że chciałby zorganizować wypłaty nagród jubileuszowych grupie pracowników objętych zwolnieniami grupowymi, których stosunek pracy zakończy się w (...) 2023 r., a którym do uzyskania jubileuszu w 2023 r. zabraknie mniej niż 12 miesięcy, niezależnie od miesiąca jubileuszu.

Zatem w powyższej sytuacji nie zachodzi przyczyna, która uzasadniałaby wypłatę nagród jubileuszowych pomimo nieprzepracowania wymaganego okresu przez pracowników do nabycia prawa do tych nagród.

Wobec powyższego wartość nagród jubileuszowych wypłaconych pracownikom przez Wnioskodawcę w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, pracowników objętych zwolnieniami grupowymi, którym do uzyskania prawa do nagrody jubileuszowej zabraknie mniej niż 12 miesięcy powinna zostać uwzględniana w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ww. osób (...).

Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 ustawy (...) o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (...) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tym samym powyższe będzie miało zastosowanie również do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. (...)".