Art. 15. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego.
2. Okoliczności, o których mowa w ust. 1, stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.
Powstanie niezdolności do pracy w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego pozbawia prawa do zasiłku chorobowego. W myśl art. 9 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r. poz. 17), czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.
| Ważne: Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
|
Zatem ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego za cały okres niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w przypadku, gdy niezdolność ta jest efektem popełnienia przez tego ubezpieczonego umyślnego przestępstwa lub wykroczenia.
Okoliczności popełnionego przestępstwa lub wykroczenia stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Sąd Najwyższy w wyroku z 8 kwietnia 1981 r. (sygn. akt IV PR 123/81, OSP 1982/5-6/54) orzekł: "(...) Przez orzeczenie sądu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (...), które stwierdza, iż niezdolność do pracy spowodowana została rozmyślnie przez udział w bójce lub pobiciu, albo w wyniku innego umyślnego przestępstwa, co zgodnie z art. 16 ust. 1 cytowanej ustawy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego, rozumieć należy każde orzeczenie sądu karnego, a nie tylko orzeczenie skazujące, jeśli tylko w tym orzeczeniu stwierdzone zostaną powyższe okoliczności. Stwierdzenia tych okoliczności sąd karny może także dokonać w sprawie, w której akt oskarżenia został skierowany przeciwko innej osobie niż wymienionej w art. 16 ust. 1 wspomnianej ustawy. (...)". Wyrok ten został wprawdzie wydany na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 września 1999 r., ale biorąc pod uwagę brzmienie art. 15 ustawy zasiłkowej (w tym samym brzmieniu co art. 16 ust. 1 ustawy zasiłkowej obowiązującej przed 1 września 1999 r.), pozostaje nadal aktualny.
Ubezpieczonemu należy wypłacać zasiłek chorobowy od dnia powstania niezdolności do pracy, natomiast zaprzestania jego wypłaty można dokonać dopiero po uprawomocnieniu się wyroku sądu.
Ponieważ zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za cały okres niezdolności do pracy, należy uznać, że wypłacony przed uprawomocnieniem się wyroku sądu zasiłek chorobowy jest świadczeniem nienależnym i ubezpieczony jest zobowiązany do jego zwrotu na podstawie art. 66 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z powołanym przepisem, jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7 ustawy zasiłkowej, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Tytułem wykonawczym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest w tym przypadku decyzja ZUS w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków.
