Artykuł 29a - okresy wypłaty zasiłku macierzyńskiegoArt. 29a. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.
2. W przypadkach, o których mowa w art. 29 ust. 3-7, okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się o okres wypłaty tego zasiłku ubezpieczonej - matce dziecka, a w przypadku, o którym mowa w art. 29 ust. 8, o okres, przez który matka dziecka korzystała, na podstawie przepisów odrębnych, z prawa do urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego.
3. Z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać ubezpieczeni rodzice dziecka. W takim przypadku łączny okres zasiłku macierzyńskiego nie może przekraczać wymiaru urlopu rodzicielskiego określonego przepisami Kodeksu pracy.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio w przypadku gdy drugi z rodziców dziecka korzysta z prawa do urlopu rodzicielskiego na podstawie odrębnych przepisów.
Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.
| Ważne: Przed przewidywaną datą porodu może przypadać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego (art. 180 § 2 K.p.).
|
Jeżeli pracownica nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.
Rodzice mogą dzielić się uprawnieniami do zasiłku macierzyńskiego także wówczas, gdy jedno z nich jest pracownikiem, a drugie podlega ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu. W tym celu w Kodeksie pracy wprowadzono pojęcia, zgodnie z którymi:
- ubezpieczona - matka dziecka to matka dziecka niebędąca pracownicą, objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa,
- ubezpieczony - ojciec dziecka to ojciec dziecka niebędący pracownikiem, objęty ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa,
- pracownik - inny członek najbliższej rodziny to osoba będąca pracownikiem, inna niż pracownik - ojciec wychowujący dziecko, członek najbliższej rodziny, o którym mowa w ustawie zasiłkowej,
- ubezpieczony - inny członek najbliższej rodziny to osoba niebędąca pracownikiem, inna niż ubezpieczony - ojciec wychowujący dziecko, członek najbliższej rodziny, o którym mowa w ustawie zasiłkowej.
W tabelach prezentujemy wymiary urlopów związanych z rodzicielstwem oraz sposoby ich wykorzystywania:
Rodzice biologiczni będący pracownikami lub ubezpieczonymi z innego tytułu
| wymiar
|
pracownik/inny ubezpieczony
|
uwagi
|
| 1
|
2
|
3
|
| urlop macierzyński/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem
|
| -
|
20 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
|
| -
|
31 tygodni - w razie urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie
|
| -
|
33 tygodnie - w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie
|
| -
|
35 tygodni - w razie urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie
|
| -
|
37 tygodni - w razie urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie
|
|
| -
|
matka dziecka
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko - jeśli matka po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu/zasiłku po porodzie zrezygnuje z pozostałej części
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny - w razie rezygnacji z urlopu/ /zasiłku po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni po porodzie przez ubezpieczoną - matkę dziecka, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny - jeżeli matka dziecka uprawniona do urlopu/zasiłku po wykorzystaniu 8 tygodni po porodzie wymaga opieki szpitalnej
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny - w razie zgonu pracownicy lub ubezpieczonej - matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny - w razie porzucenia dziecka przez pracownicę lub ubezpieczoną - matkę, która wykorzystała co najmniej 8 tygodni po porodzie
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny - w razie zgonu nieubezpieczonej matki, porzucenia przez nią dziecka lub niemożności sprawowania przez nią osobistej opieki nad dzieckiem z powodu jej niezdolności do samodzielnej egzystencji (od dnia po wystąpieniu tych okoliczności)
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko, w razie podjęcia zatrudnienia przez nieubezpieczoną matkę w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (część urlopu/zasiłku przypada w okresie zatrudnienia matki)
|
|
| -
|
ubezpieczony ojciec lub inny członek najbliższej rodziny korzysta z uprawnienia, o ile przerwie działalność zarobkową w celu sprawowania opieki nad dzieckiem
|
| -
|
nie więcej niż 6 tygodni urlopu/zasiłku może przypadać przed porodem
|
| -
|
pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu należy złożyć w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy
|
| -
|
części urlopu po rezygnacji z niego przez matkę, pracodawca udziela uprawnionemu na jego pisemny wniosek, złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu
|
|
| urlop rodzicielski/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem
|
| -
|
do 41 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
|
| -
|
do 43 tygodnie - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie
|
| -
|
do 65 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, gdy dziecko jest objęte programem "Za życiem"*)
|
| -
|
do 67 tygodni - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie, gdy dziecko jest objęte programem "Za życiem"*)
|
|
| -
|
pracownicy/ubezpieczeni rodzice dziecka
|
| -
|
każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu/zasiłku z wymiaru określonego w kol. 1, których nie mogą przenieść na drugiego rodzica (tzw. nieprzenoszalna część); skorzystanie z co najmniej 9 tygodni urlopu/zasiłku oznacza wykorzystanie przez rodzica dziecka swojej nieprzenoszalnej części
|
| -
|
urlop/zasiłek przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka, mogą z niego korzystać równocześnie, a łączny wymiar nie może przekraczać wymiaru określonego w kol. 1
|
| -
|
urlop/zasiłek przysługuje ojcu dziecka, nawet jeśli matka dziecka nie nabyła prawa do urlopu macierzyńskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego
|
| -
|
urlop może być łączony z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy na wniosek składany na 21 dni przed jej rozpoczęciem (urlopu udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy); w razie łączenia urlopu z pracą wymiar urlopu ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
|
|
|
•
|
82 tygodni (odpowiednio 130 tygodni, gdy dziecko jest objęte programem "Za życiem")*) - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub
|
|
|
•
|
86 tygodni (odpowiednio 134 tygodni, gdy dziecko jest objęte programem "Za życiem")*) - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie
|
| -
|
okres, o który urlop ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego
|
| -
|
jeśli pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu powstałej w wyniku jego proporcjonalnego wydłużenia z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się, dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy
|
| -
|
jeśli część urlopu powstała w wyniku jego wydłużenia nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach (niepełny dzień pomija się)
|
|
| -
|
urlop rodzicielski nie musi przypadać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim
|
| -
|
udzielany jest jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (liczbę części ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o urlop, uwzględniając także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego lub jego części)
|
| -
|
udzielany jest na pisemny wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu
|
| -
|
wniosek o zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego (w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem) powinien zostać złożony przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku
|
|
| urlop ojcowski/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem
|
|
|
| -
|
ojciec wychowujący dziecko
|
|
| -
|
przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia
|
| -
|
wykorzystywany jednorazowo albo nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień
|
| -
|
udzielany jest na pisemny wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika - ojca w terminie nie krótszym niż 7 dni przed jego rozpoczęciem
|
| -
|
może zostać przerwany w razie konieczności hospitalizacji dziecka i na jej czas, a pozostała jego część może być wykorzystana w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala
|
|
| *) dziecko objęte programem "Za życiem", to dziecko, które posiada zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet i rodzin "Za życiem" (Dz. U. z 2023 r. poz. 1923), tj. o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
|
Uwaga! Przy udzielaniu urlopu rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego, a także zasiłku macierzyńskiego za okres tych urlopów mogą mieć zastosowanie przepisy przejściowe (art. 27-41) określone w ustawie z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 641).
Urlop/zasiłek macierzyński w szczególnych okolicznościach, tj. w razie:
- urodzenia martwego dziecka lub jego zgonu przed upływem 8 tygodni życia, przysługuje w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż 7 dni od dnia zgonu dziecka; w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie, przysługuje w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu,
- zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia - prawo do urlopu/zasiłku zostaje zachowane przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka, a w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie - stosownie do liczby dzieci pozostałych przy życiu, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka,
- urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej - matka może przerwać urlop/zasiłek po wykorzystaniu po porodzie 8 tygodni i pozostałą jego część wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala,
- porzucenia dziecka przez pracownicę lub umieszczenia dziecka, na podstawie orzeczenia sądu, w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej, nie przysługuje część urlopu/zasiłku macierzyńskiego przypadająca po dniu porzucenia dziecka albo umieszczenia go w pieczy zastępczej lub jednej z ww. placówek (po porodzie przysługuje nie mniej niż 8 tygodni).
Rodzice zastępczy/adopcyjni będący pracownikami lub ubezpieczonymi z innego tytułu
Osobom, które przyjęły dziecko (dzieci) na wychowanie i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia (tzw. rodzicom adopcyjnym) lub przyjęły dziecko (dzieci) na wychowanie jako rodzina zastępcza (tzw. rodzicom zastępczym), z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, przysługuje urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop rodzicielski i urlop ojcowski (odpowiednio zasiłek macierzyński za okres odpowiadający tym urlopom, gdy nie są pracownikami). Ich wymiary wynoszą:
| wymiar
|
pracownik/inny ubezpieczony
|
uwagi
|
| urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem w przypadku rodzica zastępczego
|
| -
|
20 tygodni - w razie przyjęcia jednego dziecka
|
| -
|
31 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci
|
| -
|
33 tygodnie - w razie jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci
|
| -
|
35 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci
|
| -
|
37 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci
|
| -
|
9 tygodni - w razie przyjęcia dziecka w wieku do 7. lub 10. roku życia
|
|
jedno z rodziców zastępczych
|
| -
|
przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia (jeżeli przyjęto dziecko do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia, do wyczerpania okresu, o którym mowa w kol. 1 ostatni myślnik)
|
| -
|
rodzice zastępczy mogą dzielić się urlopem na zasadach dotyczących urlopu macierzyńskiego
|
| -
|
do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego mają odpowiednie zastosowanie przepisy m.in. art. 180 § 4-17, art. 1801 § 2, art. 181 K.p.
|
| -
|
udzielany jest na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza
|
| -
|
rozpoczyna się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza
|
|
| urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem w przypadku rodzica adopcyjnego
|
| -
|
20 tygodni - w razie przyjęcia jednego dziecka
|
| -
|
31 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci
|
| -
|
33 tygodnie - w razie jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci
|
| -
|
35 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci
|
| -
|
37 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci
|
| -
|
9 tygodni - w razie przyjęcia dziecka w wieku do 14. roku życia
|
|
jedno z rodziców adopcyjnych
|
| -
|
przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia (jeżeli przyjęto dziecko do 14. roku życia, do wyczerpania okresu, o którym mowa w kol. 1 ostatni myślnik)
|
| -
|
rodzice adopcyjni mogą dzielić się urlopem na zasadach dotyczących urlopu macierzyńskiego
|
| -
|
do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego mają odpowiednie zastosowanie przepisy m.in. art. 180 § 4-17, art. 1801 § 2, art. 181 K.p.
|
| -
|
udzielany jest na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka,
|
| -
|
rozpoczyna się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka
|
|
| urlop rodzicielski/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem w przypadku rodzica zastępczego/adopcyjnego
|
| -
|
do 41/65*) tygodni - w razie przyjęcia jednego dziecka
|
| -
|
do 43/67*) tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia dwojga lub więcej dzieci
|
| -
|
do 38/62*) tygodni - w razie przyjęcia dziecka w wieku odpowiednio do 7., 10., 14. roku życia
|
|
rodzic zastępczy/adopcyjny
|
| -
|
urlop rodzicielski nie musi przypadać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim
|
| -
|
do urlopu rodzicielskiego przysługującego rodzicom zastępczym/adopcyjnym odpowiednie zastosowanie mają przepisy dotyczące rodziców biologicznych, tj. art. 1821a § 3-7 i art. 1821c-1821g K.p.
|
|
| urlop ojcowski/zasiłek dla ubezpieczonego niebędącego pracownikiem w przypadku rodzica adopcyjnego**)
|
|
|
ojciec przysposabiający dziecko
|
| -
|
przysługuje nie dłużej niż do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia
|
| -
|
pozostałe warunki jak w pierwszej tabeli dla rodzica biologicznego
|
|
| Uwagi:
|
| *) |
w razie przyjęcia na wychowanie dziecka objętego programem "Za życiem" (patrz też uwaga pod tabelką na str. 56) |
|
|
|
| **) |
rodzic zastępczy nie jest uprawniony do urlopu ojcowskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający temu urlopowi |
|
|
Prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający temu urlopowi od pierwszego dnia przysługuje obojgu rodzicom zastępczym/ /adopcyjnym, z którego mogą korzystać według własnego wyboru. W sytuacjach szczególnych uprawniony może być także ubezpieczony inny członek najbliższej rodziny.
| Ważne: Przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego, tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.
|
W sytuacji gdy prawo do zasiłku macierzyńskiego powstało w okresie urlopu wychowawczego, zasiłek macierzyński przysługuje za cały okres odpowiadający wymiarowi urlopu macierzyńskiego. Jeżeli więc urodzenie kolejnego dziecka nastąpi w czasie urlopu wychowawczego, to do końca przebywania na urlopie wychowawczym pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński (bez udzielania urlopu macierzyńskiego), a po jego zakończeniu - urlop macierzyński w wymiarze pozostałym do wyczerpania pełnego należnego okresu, liczonego od dnia porodu. |
