Wpływ rezerw na świadczenia pracownicze na sprawozdanie finansowe

W jednostkach ewidencjonujących koszty na kontach zespołu 4 i 5, sporządzających rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, utworzenie biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów spowoduje zmniejszenie stanu produktów. Wzrost poziomu biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów jest księgowany w korespondencji z kontem zespołu 5. Koszty te w ostatecznym rozrachunku (bezpośrednio np. poprzez konto 55 albo poprzez konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów") trafiają (na dzień bilansowy) na konto 49. Następnie saldo konta 49, odzwierciedlające zmianę stanu produktów, zostaje przeniesione na konto 86. Koszty rodzajowe wykazane w rachunku zysków i strat nie zawierają kwoty odpowiadającej biernym rozliczeniom międzyokresowym kosztów, dlatego ich wpływ na wynik finansowy jest uwzględniany przez zmianę stanu produktów wykazywaną w tym zakresie ze znakiem "-". Ujemna zmiana stanu produktów (prezentowana w pozycji A.II porównawczego rachunku zysków i strat) koryguje (zmniejsza) przychody ze sprzedaży. Tym samym wynik finansowy okresu ulega zmniejszeniu.

Odwrotnie będzie w przypadku rozwiązania biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Wówczas bowiem zmniejszenie ich poziomu skutkuje wykazaniem zmiany stanu produktów ze znakiem "+", co zwiększa zmianę stanu produktów, tym samym zwiększając przychody ze sprzedaży.

Dopiero gdy saldo powstałe na koncie 49 nie będzie odzwierciedleniem zmiany stanu produktów, mamy do czynienia z tzw. wyjściem lub wejściem do kręgu kosztów. Przypominamy, iż krąg kosztów tworzą: konto 49, konta zespołu 5, konta zespołu 6 (z wyjątkiem tej części kosztów rozliczanych w czasie, które nie są związane z podstawową działalnością operacyjną) oraz konto 70-1. Zakłócenie kręgu kosztów powstaje na skutek określonych zdarzeń, w tym m.in.:

• przekazania wytworzonych wyrobów na rzecz środków trwałych w budowie lub do własnego sklepu,
• przekazania własnych wyrobów w formie darowizny,
• wykonania usług własnych wydziałów na rzecz działalności socjalnej,
• wystąpienia niedoborów lub nadwyżek wyrobów gotowych.

Operacje powodujące wyjście albo wejście do kręgu kosztów wymagają użycia pomocniczych kont 79-0 i 79-1. Na koniec roku saldo konta 79-0 przenosi się na konto 86, zaś saldo konta 79-1 przenosi się na konto 49. Taki sposób ewidencji powoduje, że koszty, które weszły i wyszły z kręgu i zostały ujęte na koncie 79-1, uszczelniają konto 49 (czyli krąg kosztów).

Przykład

Utworzenie rezerw na świadczenia pracownicze po raz pierwszy

I. Założenia:

1. Jednostka "X" do końca 20XX r. nie ujmowała w księgach rachunkowych biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów na odprawy emerytalno-rentowe. Kierownik jednostki podjął decyzję o ich tworzeniu od 20XX+1 r. i zlecił wycenę aktuariuszowi. Aktuariusz ustalił bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów na 31 grudnia 20XX+1 r. dla pracowników działu administracji, w kwocie: 10.000 zł. Przy czym stan wyjściowy, tj. stan na 1 stycznia 20XX+1 r., ustalił w kwocie: 9.500 zł.
2. Koszty podstawowej działalności operacyjnej jednostka ewidencjonuje na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządza porównawczy rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

IV. Wpływ utworzenia biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów na sprawozdanie finansowe:

1. Fragment bilansu:

2. Fragment rachunku zysków i strat (wariant porównawczy):

V. Sprawdzenie zgodności zmiany stanu produktów:

Konto 49 wykazywało na dzień bilansowy saldo Wn w kwocie: 500 zł, czyli nastąpiło zmniejszenie stanu produktów. Wartość zmiany stanu produktów niesprzedanych i niezakończonych oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów, tj. różnicy między ich wartością na początek i na koniec roku obrotowego wynosiła:

Saldo konta 49 odzwierciedla więc zmianę stanu produktów.

Przykład

Rozwiązanie rezerw na świadczenia pracownicze w związku z wypłatą świadczeń

I. Założenia:

1. Jednostka "Y" w 20XX+1 r. wypłaciła pracownikowi działu administracji odprawę emerytalną w kwocie: 25.000 zł, na którą w latach ubiegłych utworzyła bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów w kwocie: 24.000 zł.
2. Koszty podstawowej działalności operacyjnej jednostka ewidencjonuje na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządza porównawczy rachunek zysków i strat według załącznika na 1 do ustawy o rachunkowości.
3. Rzeczywiste koszty proste według rodzajów, na pokrycie których uprzednio utworzono bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, jednostka odnosi bezpośrednio na konto 64-1.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

IV. Wpływ wykorzystania biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów na sprawozdanie finansowe:

1. Fragment bilansu:

2. Fragment rachunku zysków i strat (wariant porównawczy):

V. Sprawdzenie zgodności zmiany stanu produktów:

Konto 49 wykazywało na dzień bilansowy saldo Ma w kwocie: 24.000 zł, czyli nastąpiło zwiększenie stanu produktów. Wartość zmiany stanu produktów niesprzedanych i niezakończonych oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów, tj. różnicy między ich wartością na początek i na koniec roku obrotowego wynosiła:

Saldo konta 49 odzwierciedla więc zmianę stanu produktów.