Rozliczenie składki zdrowotnej wspólnika dwóch spółek jawnych w kosztach podatkowych

Wspólnikami spółki jawnej A są dwie osoby fizyczne, posiadające po 50% udziałów w tej spółce. Osoby te są również wspólnikami drugiej spółki jawnej B, w której udziały wynoszą 79% i 21%. W obu spółkach prowadzona jest podatkowa księga przychodów i rozchodów. Dochody z działalności gospodarczej wspólnicy opodatkowują podatkiem liniowym. Czy składkę zdrowotną obu wspólników, opłacaną z konta firmowego, należy ujmować w kolumnie 13 PKPiR? Czy zapłaconą składkę zdrowotną należy ujmować w kosztach podatkowych co miesiąc, czy można jednorazowo (jak będzie zapłacona) do wysokości limitu?

Podatkowe rozliczenie składki zdrowotnej

Osoby prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, począwszy od 1 lipca 2022 r. mogą odliczać od dochodu lub zaliczać do kosztów uzyskania przychodów składki na ubezpieczenie zdrowotne, zapłacone w roku podatkowym z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym (oraz za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w tej formie). Łączna wysokość ww. składek odliczonych od dochodu lub zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów nie może przekroczyć w bieżącym roku podatkowym 11.600 zł (w 2023 r. była to kwota 10.200 zł).

Składka zdrowotna może być rozliczana w podatku liniowym już w trakcie roku podatkowego przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Sposób rozliczenia składki zdrowotnej zależy od przedsiębiorcy. Może on zatem zdecydować, czy zaliczyć składkę zdrowotną (w limitowanej wysokości) do kosztów uzyskania przychodów, czy odliczyć od dochodu. Ministerstwo Finansów w podręczniku "Niskie Podatki", zamieszczonym na swojej stronie internetowej (www.podatki.gov.pl) wyjaśniło, że składka zdrowotna może być także częściowo rozliczona w kosztach, a częściowo - odliczona od dochodu.

W przypadku rozliczania składki zdrowotnej w kosztach uzyskania przychodów (w ramach ustawowego limitu) przepisy ustawy o PDOF nie odnoszą się do momentu jej ujmowania w tych kosztach. Warunkiem jest jedynie, aby składki te były należne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym (lub za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w tej formie) i zostały zapłacone w roku podatkowym. Uwzględniając ogólne zasady dotyczące momentu ujmowania wydatków w kosztach podatkowych, co do zasady, składka zdrowotna może być takim kosztem w miesiącu jej opłacenia. W naszej opinii, nie powinno być jednak błędem ujęcie w kosztach podatkowych w jednym miesiącu wszystkich zapłaconych w danym roku składek zdrowotnych w ramach obowiązującego limitu. Naszym zdaniem, można tego dokonać jedynym zbiorczym zapisem w PKPiR (choć podkreślamy, że przepisy nie wskazują na możliwość dokonywania zbiorczych zapisów w PKPiR).

Przepisy ustawy o PDOF nie zawierają również żadnych regulacji, które "zabraniałyby" ujmować w kosztach uzyskania przychodów (lub odliczać od dochodu) składki zdrowotne wspólników spółek (rozliczających się podatkiem liniowym) zapłacone z firmowego rachunku bankowego spółki. Zatem niezależnie, czy ww. składki zostały zapłacone z firmowego rachunku spółki, czy z prywatnych kont bankowych wspólników tej spółki, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu (w limitowanej wysokości).

Ujęcie składki zdrowotnej w kosztach a zapisy w PKPiR

W przypadku spółek jawnych osób fizycznych obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów (PKPiR) ciąży na spółce. Stanowi o tym § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. poz. 2544). W księdze tej zasadniczo ujmuje się przychody i koszty podatkowe, które są przychodami/kosztami wszystkich wspólników tej spółki (łącznie, bez rozdzielania na przychody i koszty podatkowe poszczególnych wspólników). Na podstawie dokonanych wpisów w PKPiR wspólnicy rozpoznają przychody oraz koszty uzyskania przychodów w wysokości proporcjonalnej do ich prawa do udziału w zysku spółki (art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o PDOF).

Nieco inaczej należy postąpić w sytuacji, gdy koszt podatkowy dotyczy tylko danego wspólnika (podatnika), np. składka zdrowotna opłacona z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym, która jest kosztem podatkowym wspólnika, za którego jest ona opłacona. Przepisy rozporządzenia w sprawie PKPiR nie odnoszą się do zasad ujmowania w kosztach uzyskania przychodów wydatku dotyczącego wyłącznie danego wspólnika. W naszej opinii, zasadne jest jednak ujęcie takiego wydatku w podatkowej księdze w kolumnie 13 "Pozostałe wydatki". Warto jednak w tym przypadku zamieścić w kolumnie 17 "Uwagi" informację, że jest to koszt tylko danego wspólnika. Taka informacja będzie przydatna przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów przypadających na poszczególnych wspólników spółki.

Składka zdrowotna od dochodów z kilku spółek

W przypadku gdy osoba prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność (tu: jako wspólnik w dwóch spółkach jawnych), dla których stosuje opodatkowanie podatkiem liniowym, składkę zdrowotną opłaca od sumy dochodów opodatkowanych w ww. formie.

W uproszczeniu można więc powiedzieć, że taka osoba opłaca "jedną" składkę zdrowotną z tytułu prowadzenia tych działalności. Może pojawić się więc pytanie, w której firmie podatnik może rozliczyć podatkowo składkę zdrowotną (tu: ująć ją w kosztach uzyskania przychodów). W naszej opinii, podatnik może dowolnie zdecydować o podatkowym rozliczeniu tej składki. Zaliczkę na podatek ostatecznie taki podatnik płaci od łącznego dochodu (uzyskanego w obu tych spółkach). Może zatem zdecydować, że zapłaconą składkę zdrowotną będzie ujmował (ewidencjonował) w kosztach uzyskania przychodów w obu spółkach lub tylko w jednej spółce.