Na czym polega zasada kontynuacji?

Zasada kontynuacji działalności jest określona w art. 5 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Przepis ten stanowi, że przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Stan faktyczny występuje wtedy, gdy okoliczności, zarówno wewnętrzne (np. brak porozumienia między wspólnikami), jak i zewnętrzne (np. brak popytu na oferowane towary), powodują, że jednostka zmuszona jest zakończyć działalność. Z kolei stan prawny to przykładowo zgłoszenie do sądu wniosku o postawienie jednostki w stan likwidacji czy upadłości. We wskazanym przepisie mowa jest także o tym, że jednostka będzie kontynuowała działalność w niezmniejszonym zakresie. Należy jednak mieć na uwadze, że nie zawsze zmniejszenie zakresu działalności powoduje utracenie zdolności do kontynuowania działalności. Czasem zmiany polegające na zmniejszeniu zakresu działalności jednostki mogą spowodować wzrost jej rentowności.

Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego (por. zd. 2 art. 5 ust. 2 ustawy o rachunkowości).

Pomoc w stosowaniu przepisów ustawy o rachunkowości w sytuacjach związanych z przyjęciem lub nie, założenia kontynuacji działalności, w tym sporządzania sprawozdań finansowych, gdy założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne stanowi Krajowy Standard Rachunkowości nr 14 "Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności" (KSR nr 14). Według pkt 4.1 tego standardu, kontynuacja działalności stanowi podstawowe założenie przy sporządzaniu sprawozdań finansowych. Gdy przyjęcie założenia kontynuacji działalności jest zasadne, aktywa i zobowiązania są wykazywane w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym przy założeniu, że jednostka będzie mogła uzyskać korzyści ekonomiczne z aktywów i wypełnić zobowiązania w toku zwykłej działalności. Występowanie znaczącej niepewności co do zdolności jednostki do kontynuacji działalności nie jest wystarczającym powodem do odstąpienia od sporządzania sprawozdań finansowych przy założeniu kontynuacji działalności. Jednostka stosuje założenie o kontynuacji działalności dopóty, dopóki nie staje się pewne, że nie będzie kontynuowała działalności w dającej się przewidzieć przyszłości obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego. Z kolei z pkt 4.6 KSR nr 14 wynika, iż sprawozdanie finansowe sporządza się przy założeniu braku kontynuowania działalności, jeżeli na datę jego sporządzenia występuje jedna z poniższych okoliczności:

a) formalne postawienie jednostki w stan likwidacji wobec podjęcia stosownej uchwały przez jej wspólników lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu o rozwiązaniu spółki, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym,

b) ogłoszenie przez sąd upadłości jednostki, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym,

c) dokonanie przez kierownika jednostki oceny, że jest praktycznie pewne, iż jednostka nie będzie kontynuowała działalności w dającej się przewidzieć przyszłości; taka ocena jest wynikiem analizy zdarzeń lub okoliczności, które mogą wskazywać na znaczącą niepewność co do zdolności jednostki do kontynuowania działalności,

d) istotne zmniejszenie zakresu działalności jednostki skutkujące brakiem realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.

Natomiast w pkt 4.10 KSR nr 14 wskazano, że w przypadku niewystąpienia innych zdarzeń i okoliczności założenie kontynuacji działalności przez jednostkę uznaje się za zasadne w sytuacji:

a) zmiany formy prawnej (przekształcenia) jednostki,

b) otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, (za wyjątkiem postępowania restrukturyzacyjnego w wyniku którego - na podstawie prawomocnego zatwierdzenia przez sąd układu likwidacyjnego - następuje zakończenie działalności przez jednostkę),

c) połączenia z inną jednostką kontynuującą działalność, w tym przejęcia przez inną jednostkę kontynuującą działalność,

d) podziału, sprzedaży lub przekazania grupy aktywów lub części przedsiębiorstwa, jeżeli w wyniku tych transakcji nie następuje istotne zmniejszenie zakresu działalności jednostki skutkujące brakiem realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.

W KSR zawarto przykłady zdarzeń uzasadniających sporządzenie sprawozdania finansowego przy braku kontynuowania działalności. Na kolejnej stronie prezentujemy przykład 4.10 oraz 4.11 z KSR nr 14.