Sposobem na zminimalizowanie ryzyka objęcia działań podatnika klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania jest uzyskanie opinii zabezpieczającej.
Zakres klauzuli
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania znajduje zastosowanie, jeżeli głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności przez podatnika jest uzyskanie korzyści podatkowej sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, a sposób działania charakteryzuje się sztucznością (patrz ramka). Korzyścią podatkową może być: niepowstanie, odsunięcie w czasie powstania lub obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego, powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, powstanie lub zawyżenie nadpłaty lub zwrotu podatku. Jest nią również brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika, jeżeli wynika on z niepowstania, odsunięcia w czasie powstania lub obniżenia wysokości zobowiązania podatkowego.
|
Przesłanki mogące świadczyć o sztucznym sposobie działania:
| -
|
nieuzasadnione dzielenie operacji,
|
| -
|
angażowanie podmiotów pośredniczących, mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego,
|
| -
|
występowanie elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności,
|
| -
|
istnienie elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących,
|
| -
|
wystąpienie ryzyka gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, iż działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania,
|
| -
|
brak odzwierciedlenia osiągniętej korzyści podatkowej w poniesionym przez podmiot ryzyku gospodarczym lub jego przepływach pieniężnych,
|
| -
|
wystąpienie zysku przed opodatkowaniem, który jest nieznaczny w porównaniu do korzyści podatkowej, która nie wynika bezpośrednio z rzeczywiście poniesionej ekonomicznej straty,
|
| -
|
angażowanie podmiotu, który nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej lub nie pełni istotnej funkcji ekonomicznej, lub który posiada siedzibę bądź miejsce zamieszkania w tzw. raju podatkowym, tj. w kraju lub na terytorium określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 23v ust. 2 ustawy o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) lub art. 11j ust. 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm.).
|
|
Efektem zastosowania klauzuli jest wydanie decyzji, w której skutki podatkowe określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby podjęto odpowiednią czynność. Odpowiednią czynnością jest czynność (także zaniechanie działania), której podatnik mógłby dokonać, gdyby postępował rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem zamiarami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem przepisów podatkowych, a sposób postępowania nie byłby sztuczny. Takiej procedury nie stosuje się, gdy okoliczności wskazują, że jedyną intencją podjęcia działania optymalizacyjnego było osiągnięcie korzyści podatkowej. W takiej sytuacji skutki podatkowe określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.
Odrębnie uregulowano kwestię uzyskania korzyści podatkowej w rezultacie dokonania czynności mającej na celu uniknięcie opodatkowania w wyniku zastosowania przepisu ustawy podatkowej określającego warunki przyznania zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego, wyłączenia z podstawy opodatkowania, w tym wyłączenia przychodów (dochodów) z opodatkowania, lub odliczenia od przychodu, dochodu lub podatku. W tym przypadku skutki podatkowe określa się na podstawie stanu prawnego, jaki zaistniałby, gdyby dany przepis ustawy podatkowej nie miał zastosowania.
Decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie wydaje się do podatku VAT oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych, a także do podmiotu, który zawarł porozumienie podatkowe, w zakresie objętym tym porozumieniem oraz do podmiotu, który jest stroną zawartego porozumienia inwestycyjnego, w zakresie objętym tym porozumieniem.
Wniosek o opinię
Klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie stosuje się w zakresie objętym opinią zabezpieczającą (do dnia doręczenia jej uchylenia lub zmiany).
Opinie zabezpieczające wydaje - na wniosek zainteresowanego lub grupy zainteresowanych - Szef KAS. Przedmiotem sprawy może być czynność planowana, rozpoczęta lub dokonana. We wniosku trzeba m.in. szczegółowo opisać tę czynność, wskazać jej ekonomiczne lub gospodarcze uzasadnienie, określić wynikające z niej korzyści podatkowe, przedstawić własne stanowisko w sprawie. Precyzuje to art. 119x § 1 Ordynacji podatkowej. Do wniosku wolno załączyć dokumentację dotyczącą czynności, w szczególności oryginały lub kopie umów albo ich projektów. Szef KAS może zwrócić się o wyjaśnienie wątpliwości co do danych zawartych we wniosku lub zorganizować w tym celu spotkanie uzgodnieniowe. Jeżeli wniosek nie zawiera wszystkich koniecznych elementów, trzeba go w wyznaczonym terminie uzupełnić, w przeciwnym razie nie zostanie rozpatrzony.
Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 20.000 zł. Opłata od wspólnego wniosku ulega zwiększeniu o 5.000 zł od piątego i każdego kolejnego zainteresowanego. Należną kwotę trzeba uiścić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Opłata podlega zwrotowi w przypadku wycofania wniosku w terminie 6 miesięcy od dnia jego złożenia - w połowie albo w razie uiszczenia jej w kwocie wyższej niż należna - w odpowiedniej części. Zwrot następuje nie później niż w terminie 7 dni od dnia zakończenia postępowania w sprawie wydania opinii zabezpieczającej.
Pozytywna opinia
Opinia zabezpieczająca jest wydawana, jeżeli przedstawione we wniosku okoliczności określają, że do wskazanej w nim korzyści podatkowej wynikającej z czynności nie ma zastosowania klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (tj. art. 119a § 1 Ordynacji podatkowej). Szef KAS ma prawo z urzędu zmienić opinię zabezpieczającą sprzeczną z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Odmowę wydania opinii zabezpieczającej można zaskarżyć do sądu administracyjnego.
