| Generalnie wydatki poniesione na zapłatę kary umownej z tytułu opóźnienia w wykonaniu usług stanowią koszty uzyskania przychodów. Jeżeli jednak nie jest spełniony warunek wynikający z art. 15d ust. 1 pkt 1 updop, to podatnik takie kary powinien wyłączyć z kosztów podatkowych.
|
Z uzasadnienia
"(...) sporne kary umowne zostały poniesione z tytułu opóźnień w wykonaniu usług. Jak wynika z powyższych rozważań tego rodzaju kary umowne nie zostały objęte zakresem zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP. Z przepisu tego nie wynika generalne wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów wszelkich kar umownych, lecz tylko takich, które zostały zapłacone z powodu wad dostarczonych towarów lub usług, względnie zwłoki w usunięciu tych wad lub dostarczeniu towarów lub usług wolnych od wad. Rozszerzenie wyrażonego w tym przepisie wyłączenia na inne kategorie kar umownych, w tym na kary z tytułu opóźnień w wykonaniu usług nie jest dopuszczalne. W konsekwencji uznać należy, że ustawodawca nie wykluczył a limine możliwości uznania za koszt uzyskania przychodu wydatku z tytułu kary umownej za opóźnienie w wykonaniu usługi. Powyższe nie oznacza jednak, że każdy wydatek tego rodzaju stanowi niejako automatycznie koszt uzyskania przychodu. Uznanie analizowanego rodzaju wydatku za koszt uzyskania przychodu wymaga każdorazowo rozważenia czy jego poniesienie było celowe, tj. czy miało ono na celu uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Ocena powyższego zagadnienia musi być każdorazowo dokonywana przez pryzmat okoliczności danej sprawy.
(...) w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji nie zawarto jednoznacznego stanowiska odnośnie tego czy sporne wydatki z tytułu uregulowania kar umownych spełniają czy też nie warunki z art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP. Dokonując wykładni wskazanego przepisu organ na stronie [...] swojego rozstrzygnięcia uznał m. in., że o kwalifikacji wydatku do kosztów uzyskania przychodów decydujące znaczenie ma wystąpienie pomiędzy nim a przychodem związku. Zastrzeżono przy tym, że wydatek nie może znajdować się w katalogu określonym w art. 16 powołanego aktu. Niejako zaś konkludując rozważania dotyczące art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP błędnie uznano, że wydatki poniesione na zapłatę kary umownej naliczonej w związku z opóźnieniem w wykonaniu usług nie mogą stanowić kosztów podatkowych.
Zastrzec jednak należy, że nierozważenie tego czy sporne wydatki spełniają przesłanki z art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP nie przełożyło się w żadnej mierze na wynik sprawy. Nawet bowiem w sytuacji uznania, że sporne wydatki spełniają przesłanki ze wskazanego przepisu zaliczenie ich w ciężar kosztów uzyskania przychodów nie mogłoby mieć miejsca z uwagi na postanowienia art. 15d ust. 1 pkt 1 analizowanej ustawy.
Zgodnie z art. 15d ust. 1 ustawy o PDOP, podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców:
- została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
- została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
- pomimo zawarcia na fakturze wyrazów »mechanizm podzielonej płatności« zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.
Jak stanowi zaś art. 15d ust. 2 ustawy o PDOP, w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców została dokonana z naruszeniem ust. 1, podatnicy w tej części:
- zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
- w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększają przychody
- w miesiącu, w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
Jak stanowi z kolei art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (... dalej w skrócie: »p.p.«), dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza [...] zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez N. B. P. z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Sformułowanie »jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość [...] zł« prowadzi do wniosku, że sformułowanie to oznacza sytuację, w której pierwsza zapłata, której na podstawie jednej umowy ma dokonać podatnik przekracza ww. kwotę a także sytuację, w której na podstawie jednej umowy dokonywane są wielokrotne zapłaty o charakterze okresowym, których suma w pewnym momencie staje się wyższa od ww. kwoty [tak: wyrok NSA z 21 czerwca 2022 r., II FSK 2815/19].
W realiach niniejszej sprawy nie ma wątpliwości co do tego, że poniesienie przez skarżącą kar umownych nastąpiło w związku z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą. Nie ma również sporu co do tego, że wydatki ze wskazanego tytułu zostały poniesione na rzecz G. sp. z o.o. będącej przedsiębiorcą. Fakt uregulowania przez skarżącą kar umownych potwierdzają trzy noty księgowe, tj. nota księgowa z 29 października 2021 r., nr [...] dotycząca kwoty [...] zł, nota księgowa z 20 listopada 2021 r., nr [...] dotycząca kwoty [...] zł oraz nota księgowa z 10 grudnia 2021 r., nr [...] dotycząca kwoty [...] zł. Wskazane kary zostały poniesione w związku z umowami skarżącej z 26 lutego 2020 r. oraz 24 marca 2020 r. zawartymi z G. sp. z o.o. Obie ze wskazanych umów dotyczyły wykonania robót budowlanych. Wartość pierwszej ze wskazanych umów opiewała na kwotę [...] zł. Z kolei w drugiej ze wskazanych umów wartość wynagrodzenia skarżącej ustalono na kwotę [...] zł. Z niekwestionowanych ustaleń organów wynika, że w obu ze wskazanych umów zawarto uregulowania odnoszące się do kar umownych.
W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że każda z uregulowanych przez skarżącą kar umownych przekraczała wskazany w art. 19 pkt 2 p.p. próg [...] zł. W konsekwencji dokonanie płatności każdej ze wskazanych kar umownych winno nastąpić na rachunek płatniczy G. sp. z o.o. Tymczasem kary umowne zostały uregulowane przez skarżącą w formie gotówkowej. Powyższa okoliczność w świetle brzmienia art. 15d ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP uniemożliwiała uznanie spornych wydatków za koszty uzyskania przychodu, nawet w sytuacji uznania, że wydatki te spełniałyby przesłanki z art. 15 ust. 1 tego aktu".
(wyrok WSA w Poznaniu z 11 lipca 2024 r., sygn. akt I SA/Po 235/24)
