Modyfikacja odpowiedzialności sprzedawcy

Planuję zakup używanych maszyn budowlanych od przedsiębiorcy, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej prowadzi sprzedaż rzeczy używanych. Sprzedawca poinformował mnie, że w momencie zakupu zostanie podpisane porozumienie wyłączające odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu ewentualnych wad fizycznych sprzedanych rzeczy. Czy jest to zgodne z obowiązującymi przepisami?

Kodeks cywilny ustanowił zasadę, w myśl której sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (rękojmia). Natomiast stosownie do art. 558 K.c. strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Ponadto wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeśli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że możliwość skorzystania z uprawnień wynikających z rękojmi nie dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy przedmiotem umowy sprzedaży są nowe rzeczy. Odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne sprzedanej rzeczy obejmuje również rzeczy używane. Jest ona jednak nieco ograniczona, gdyż w jej zakres nie wchodzi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości lub użyteczności rzeczy, które jest normalnym następstwem jej prawidłowego używania. W orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego podnosi się bowiem, że brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy związane z upływem czasu jej używania. Najbardziej prawidłowa eksploatacja rzeczy zawsze zmniejsza jej wartość i użyteczność. Kupujący ma wiedzę w tym zakresie, a wyrazem tego jest ekwiwalent w niższej cenie.

Przywołany wcześniej art. 558 K.c. pozwala na modyfikację zakresu odpowiedzialności sprzedawcy za wady rzeczy sprzedanej. Uprawnienie to znajduje pełne oparcie w obowiązującej zasadzie swobody umów. W efekcie strony mogą zgodnie ograniczyć albo zupełnie wyłączyć odpowiedzialność sprzedawcy. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z konsumentami, gdyż taka modyfikacja jest możliwa wyłącznie na podstawie obowiązujących przepisów. Jednym z takich przepisów jest art. 43b ust. 4 ustawy o prawach konsumenta, zgodnie z którym przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową w ustawowym zakresie, jeżeli konsument, najpóźniej w chwili zawarcia umowy, został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową oraz wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak konkretnej cechy towaru.

Chcąc dokonać modyfikacji odpowiedzialności, należy pamiętać, że oświadczenie w tym przedmiocie powinno znaleźć się w treści umowy, podpisanej przez obie jej strony. Wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi w formie klauzuli zamieszczonej na fakturze może nie być skuteczne. W orzecznictwie sądów powszechnych wykształciło się bowiem stanowisko, że modyfikacje odpowiedzialności z tytułu rękojmi muszą wynikać z treści umowy.