Nadrzędne zasady rachunkowości i przykłady ich zastosowania w praktyce

Dodatek nr 10 do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości
nr 14 z dnia 20.07.2024
www.podpowiada.gofin.pl

wydawca: Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp.
www.gofin.pl   sklep internetowy: www.sklep.gofin.pl

Uproszczenia wynikające z ustawy o rachunkowości

Ustawa o rachunkowości dopuszcza stosowanie określonych uproszczeń przez jednostki prowadzące księgi rachunkowe. O przyjęciu lub nie poszczególnych ułatwień w ewidencji decyduje przede wszystkim kierownik jednostki, biorąc pod uwagę, czy zastosowanie danego uproszczenia nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki oraz jej wyniku finansowego. Opis przyjętych uproszczeń trzeba zamieścić w zasadach (polityce) rachunkowości.

Uproszczenia w prowadzeniu ksiąg rachunkowych można podzielić na:

  • uproszczenia możliwe do zastosowania we wszystkich jednostkach prowadzących księgi zgodnie z ustawą o rachunkowości,
  • uproszczenia możliwe do zastosowania w wybranych jednostkach, po spełnieniu warunków określonych w ustawie o rachunkowości.
Przykłady uproszczeń możliwych do zastosowania we wszystkich jednostkach prowadzących księgi rachunkowe
Ustalanie granicy wartości początkowej (tj. ceny nabycia lub kosztu wytworzenia) środków trwałych bądź wartości niematerialnych i prawnych, poniżej której jednostka dokonuje (nie wcześniej niż w momencie oddania do używania) jednorazowego odpisu wartości tego rodzaju składników aktywów (por. art. 32 ust. 6 ustawy o rachunkowości)
Wycena materiałów i towarów w cenie zakupu, zamiast w cenie nabycia, a produkcji w toku - o przewidywanym czasie wykonania krótszym niż 3 miesiące - w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź niewycenianie jej w ogóle (por. art. 34 ust. 1 ustawy o rachunkowości)
Nierozliczanie przychodów i kosztów z tytułu wykonywanych długoterminowych niezakończonych usług, zgodnie z przepisami art. 34aart. 34c ustawy o rachunkowości, jeżeli udział przychodów z niezakończonych usług na dzień bilansowy nie jest istotny w całości przychodów operacyjnych okresu sprawozdawczego (por. art. 34d ustawy o rachunkowości)
Odpisywanie wartości aktywów obrotowych bezpośrednio w koszty w momencie ich nabycia lub wytworzenia (por. art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości)
Uproszczenia możliwe do zastosowania w wybranych jednostkach, po spełnieniu warunków określonych w ustawie o rachunkowości
Rodzaj uproszczenia Jednostki, które mogą stosować uproszczenia Jednostki, które nie mogą stosować uproszczenia
Kwalifikacja umów leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych i niestosowanie przepisów art. 3 ust. 4 i ust. 5 ustawy o rachunkowości (por. art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości) Jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
1) 25.500.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego
2) 51.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy
3) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
Jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości
Uproszczone zasady kalkulacji kosztu wytworzenia produktu (por. art. 28 ust. 4a ustawy o rachunkowości) Jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości
Niestosowanie przepisów rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (por. art. 28b ust. 1 ustawy o rachunkowości) Jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości oraz jednostki mikro
Odstąpienie od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (por. art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości) Jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości
Rezygnacja z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń (por. art. 7 ust. 2b ustawy o rachunkowości) Jednostki mikro*, jednostki małe oraz organizacje pozarządowe spełniające warunki określone w art. 3 ust. 1c pkt 1 albo ust. 1d ustawy o rachunkowości Spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne i spółki jawne lub komandytowe, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej
Dokonywanie bilansowych odpisów amortyzacyjnych według zasad podatkowych (por. art. 32 ust. 7 oraz art. 33 ust. 1 ustawy o rachunkowości)
Odstąpienie od tworzenia biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych (por. art. 39 ust. 6 ustawy o rachunkowości)
* Jednostki mikro określone w art. 3 ust. 1a pkt 2 ustawy o rachunkowości mogą zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów na podstawie art. 7 ust. 2a tej ustawy.

Poniżej prezentujemy przykład zastosowania uproszczenia dotyczącego kwalifikacji niskocennych środków trwałych.

Przykład

I. Założenia:

  1. Jednostka zakupiła maszynę produkcyjną, która będzie stanowiła jej środek trwały, o wartości netto: 8.000 zł (plus VAT: 1.840 zł) i przyjęła ją do używania na podstawie dowodu "OT - Przyjęcie środka trwałego".
  2. Z polityki rachunkowości jednostki wynika, że składniki majątku o wartości nieprzekraczającej: 10.000 zł netto wprowadza się do ewidencji środków trwałych i jednorazowo amortyzuje. Ewidencję kosztów jednostka prowadzi na kontach zespołu 4 i 5.

II. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. FZ - faktura dokumentująca zakup niskocennego środka trwałego:
   a) wartość netto 8.000 zł 30
   b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 1.840 zł 22-1
   c) wartość brutto 9.840 zł 24-9
2. OT - przyjęcie środka trwałego do używania 8.000 zł 01 30
3. PK - jednorazowy odpis amortyzacyjny 8.000 zł 40-0 07-1
   oraz równolegle 8.000 zł 52-1 49

III. Księgowania:

Uproszczenia wynikające z ustawy o rachunkowości