Analiza bieżącej sytuacji jednostki pod kątem kontynuowania działalności

Prawidłowa ocena zdolności jednostki do kontynuowania działalności jest niezwykle istotna. W tym celu należy uwzględnić wszystkie przesłanki związane z kondycją finansową jednostki, wskazujące na duże prawdopodobieństwo postawienia jej w ciągu najbliższego roku obrotowego w stan likwidacji lub upadłości (związanej z likwidacją majątku), zaniechania działalności, czy też znacznego ograniczenia zakresu jej prowadzenia.

Pewnego rodzaju wskazówkę przy dokonywaniu oceny zagrożenia kontynuacji działalności jednostki może stanowić kondycja finansowa określona na podstawie bieżącej analizy finansowej. Ponieważ jednak wskaźniki ekonomiczne informują nas o określonym segmencie działalności jednostki, można stwierdzić, że ostateczna ocena jej sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego może nastąpić dopiero na podstawie analizy w miarę pełnego zbioru wskaźników. Pojedyncze wskaźniki, co do zasady, nie powinny stanowić podstawy służącej ocenie całości jednostki. Ponadto, dokonując interpretacji wskaźnikowej, niezmiernie istotną kwestią pozostaje specyfika działalności danej jednostki, a więc wyniki osiągane na tle jednostek z tej samej branży. Dlatego inaczej oceniamy jednostki handlowe, a inaczej produkcyjne czy usługowe.

Za ocenę zdolności jednostki do kontynuacji działalności odpowiada kierownictwo jednostki. Jednak pewne obowiązki w tym zakresie należą również do biegłego rewidenta badającego sprawozdanie finansowe. Według KSR nr 14, dokonując analizy możliwości kontynuowania działalności przez jednostkę kierownik jednostki uwzględnia wszelkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego, a także odpowiednio dokumentuje zasadność przyjętego założenia dotyczącego kontynuacji działalności lub braku takiego uzasadnienia (por. pkt 4.7 KSR nr 14). Na potrzeby przeprowadzania analizy i dokonania oceny kierownik jednostki uwzględnia w szczególności zdarzenia lub okoliczności, które, pojedynczo lub łącznie, mogą wskazywać na znaczącą niepewność co do zdolności jednostki do kontynuacji działalności. Zdarzenia lub okoliczności mogące ograniczyć lub uniemożliwić kontynuację działalności można podzielić na finansowe, operacyjne i pozostałe.

Powyższa lista nie stanowi zamkniętego katalogu, a wystąpienie w jednostce jednej lub większej liczby przesłanek nie zawsze wskazuje na znaczącą niepewność co do możliwości kontynuacji działalności lub, że wystąpienie znaczącej niepewności powoduje, że sprawozdanie finansowe wymaga sporządzenia przy założeniu braku kontynuowania działalności, gdyż występowanie znaczącej niepewności co do zdolności jednostki do kontynuacji działalności nie jest wystarczającym powodem do odstąpienia od sporządzania sprawozdań finansowych przy założeniu kontynuacji działalności. Wagę takich zdarzeń lub okoliczności mogą łagodzić inne czynniki. Przykładowo, niezdolność jednostki do terminowego regulowania zobowiązań może zostać zrównoważona poprzez plany kierownika jednostki zapewnienia odpowiednich wpływów środków pieniężnych z alternatywnych źródeł, takich jak: sprzedaż aktywów, zmiana terminów spłaty kredytów lub pozyskanie dodatkowego kapitału. Podobnie, utrata głównego dostawcy może być złagodzona dostępnością odpowiedniego alternatywnego źródła dostaw (por. pkt 4.8 KSR nr 14).

W KSR zawarto przykłady analizy bieżącej sytuacji jednostki pod kątem kontynuowania działalności. Poniżej prezentujemy przykład 4.3 i 4.7 z KSR nr 14.

Przy ocenie zasadności założenia kontynuacji działalności wymagany jest również osąd, czy jednostka będzie miała możliwość kontynuować działalność mimo istotnej zmiany zakresu jej działalności (np. mimo zaniechania działalności, o której mowa w art. 47 ust. 3 ustawy). Co do zasady, istotne zmniejszenie zakresu działalności jednostki oznacza brak realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności. Przykładem braku alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności jest utrata zdolności do regulowania zobowiązań. Sam zamiar właścicieli lub kierownika, bez potwierdzających go faktów takich jak na przykład postawienie jednostki w stan likwidacji nie jest wystarczający do stwierdzenia, że jednostka nie będzie kontynuowała działalności w niezmniejszonym istotnie zakresie. Zakres działalności może ulec istotnej zmianie na przykład na skutek podziału czy sprzedaży lub przekazania grupy aktywów lub części przedsiębiorstwa nie skutkując istotnym zmniejszeniem zakresu działalności w kontekście założenia kontynuacji działalności w przypadku gdy istnieje realna alternatywa dla likwidacji lub zaniechania działalności (por. pkt 4.11 KSR nr 14). Poniżej prezentujemy przykłady 4.12 i 4.13 z KSR nr 14 ilustrujące powyższe zagadnienie.