Jeżeli założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne, to przy sporządzaniu sprawozdania finansowego będzie miał zastosowanie art. 29 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Wynika z niego obowiązek wyceny aktywów jednostki po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Przy czym za cenę (wartość) sprzedaży netto składnika aktywów - w myśl art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości - przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową. Jeżeli jednak nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą.
W przypadku braku założenia kontynuacji działalności jednostka jest ponadto zobowiązana do utworzenia rezerwy na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.
Regulacje zawarte w art. 29 ust. 2 ustawy o rachunkowości zobowiązują jednostki do wyceny po cenach sprzedaży netto i utworzenia rezerwy, o której mowa wyżej, w szczególności:
- w przeddzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości,
- na koniec roku obrotowego, jeżeli na dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy jednostka nie będzie kontynuowała działalności,
- na koniec roku obrotowego przypadającego w czasie trwania postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego,
- w przeddzień przekazania, podziału lub sprzedaży jednostki, jeżeli odpowiednia umowa nie przewiduje przyjęcia za podstawę rozliczeń wartości majątku ustalonej przy założeniu, że działalność gospodarcza będzie przez jednostkę kontynuowana.
Co jednak istotne, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub zmiana formy prawnej jednostki nie stanowią przeszkody do uznania, że działalność będzie kontynuowana (por. art. 29 ust. 3 ustawy o rachunkowości).
Różnice powstałe w wyniku wyceny po cenach sprzedaży netto oraz utworzenia rezerwy na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem kontynuowania działalności wpływają na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny (por. art. 29 ust. 2a ustawy o rachunkowości).
|
Przykład
Przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy jednostka uzyskała informacje, z których wynika, że przyjęcie założenia o kontynuacji działalności w roku następnym nie jest zasadne. W związku z tym dokonano wyceny składników aktywów według cen sprzedaży nie wyższych od ich cen nabycia lub kosztów wytworzenia oraz utworzono rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane utratą zdolności do kontynuowania działalności.
|
Wnioski z oceny zdolności do kontynuowania działalności przez jednostkę powinny znaleźć się w sporządzanym sprawozdaniu finansowym. Ustawa o rachunkowości wymaga bowiem wskazania we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego, stanowiącego wraz z dodatkowymi informacjami i objaśnieniami integralną część każdego rocznego sprawozdania finansowego, czy sprawozdanie to zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie jej kontynuowania. W przypadku wystąpienia okoliczności i zdarzeń poważnie zagrażających możliwości kontynuowania działalności przez jednostkę, informacje o tych zagrożeniach zamieszcza się w informacji dodatkowej w części:
1) "Wprowadzenie do sprawozdania finansowego",
2) "Dodatkowe informacje i objaśnienia" w przypadku sporządzania sprawozdania według załącznika nr 1 do ww. ustawy - szczegółowe informacje dotyczące zagrożenia kontynuacji działalności, np.: stwierdzenie, że takie zagrożenia występują, opis tych zagrożeń, wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zawiera korekty z tym związane oraz opis podejmowanych bądź planowanych przez jednostkę działań mających na celu eliminację zagrożeń.
Jednostki sporządzające sprawozdanie z działalności (w tym m.in.: spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe) powinny ponadto informację o zagrożeniu kontynuacji działalności zawrzeć w tym sprawozdaniu, wskazując jednocześnie program działań mających na celu uchronienie jednostki przed tym zagrożeniem.
Brak założenia kontynuacji działalności w roku następnym sprawia dodatkowo, że sprawozdanie finansowe jednostki sporządzone za dany rok nie podlega obowiązkowi badania - bez względu na sumę aktywów, wielkość przychodów czy liczbę zatrudnionych osób. W świetle bowiem art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, obowiązkowi badania podlegają jedynie roczne sprawozdania finansowe jednostek kontynuujących działalność. Kierownik jednostki może jednak podjąć dobrowolnie decyzję o przeprowadzeniu badania takiego sprawozdania.
Warto również zaznaczyć, że w sytuacji, gdy informacje o zagrożeniu kontynuacji działalności dotarły do jednostki już po sporządzeniu sprawozdania finansowego, lecz przed jego zatwierdzeniem, to konieczna jest odpowiednia zmiana tego sprawozdania zapewniająca wypełnienie dyspozycji zawartej w art. 29 ustawy o rachunkowości.
