O zasadzie współmierności mowa jest w art. 6 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Na mocy tego przepisu, dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione. Z powyższego wynika, iż zasada współmierności ma zastosowanie do okresu sprawozdawczego. Należy ją więc stosować zarówno w odniesieniu do miesiąca (kwartału, półrocza), jak i roku obrotowego. W świetle bowiem definicji zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości, przez okres sprawozdawczy rozumie się okres, za który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą o rachunkowości oraz inne sprawozdania sporządzane na podstawie ksiąg rachunkowych. Okresem sprawozdawczym może być więc miesiąc, kwartał, półrocze, rok. Najdłuższym okresem sprawozdawczym jest rok. Podział roku obrotowego na okresy sprawozdawcze ustala kierownik jednostki i określa w zasadach (polityce) rachunkowości, przy czym okres ten nie może być krótszy niż miesiąc. Przy ustalaniu wyniku finansowego za dany okres sprawozdawczy jednostka ma zatem obowiązek uwzględnić czasową i przedmiotową zgodność kosztów z przychodami.
| Współmierność |
|
Czasowa | Przedmiotowa | ||||
| Na czym polega i co oznacza współmierność przychodów i kosztów? | 
|
Współmierność czasowa polega na tym, że do składników aktywów lub pasywów okresu sprawozdawczego, jako czynne lub bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów lub rozliczenia międzyokresowe przychodów, kwalifikuje się odpowiednio np.:
|
Współmierność przedmiotowa oznacza, że na wynik finansowy mają wpływ osiągnięte w danym roku obrotowym przychody uzyskane ze sprzedaży wyrobów, usług i towarów, a także z operacji finansowych oraz odpowiednie, niezbędne do osiągnięcia tych przychodów koszty, zarówno te rzeczywiście poniesione, jak i te nienotyfikowane lub tylko przez jednostkę oszacowane. | ||||
| Jakie działania należy podjąć, aby przestrzegać zasady współmierności? |
|
W celu zastosowania zasady współmierności czasowej, jednostki dokonują czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów oraz rozliczeń międzyokresowych przychodów, o których mowa w art. 39 ust. 1 i 2 oraz art. 41 ustawy o rachunkowości. | W celu zastosowania zasady współmierności przedmiotowej, należy przykładowo przychodom uzyskanym ze sprzedaży wyrobów gotowych przeciwstawić koszty poniesione wyłącznie na wytworzenie tych sprzedanych wyrobów. |
Trzeba pamiętać, że istnieją przychody i koszty, wobec których nie stosuje się zasady współmierności. Wpływają one na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym powstały (dotyczy przychodów) lub w którym je poniesiono (dotyczy kosztów). Zasady współmierności nie stosuje się do niektórych kosztów podstawowej działalności operacyjnej, w tym kosztów ogólnego zarządu i sprzedaży oraz kosztów stałych niewykorzystanej normalnej zdolności produkcyjnej. W literaturze przedmiotu można również znaleźć informację o tym, że zasady współmierności nie stosuje do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych wobec nieperiodycznego ich powstawania i często braku związku między tego rodzaju przychodami i kosztami (por. "Zamknięcie roku 2023" Wydawnictwa Rachunkowość sp. z o.o.). Warto jednak dodać, że w praktyce występują sytuacje, w których do przychodów i kosztów pozostałej działalności operacyjnej stosuje się zasadę współmierności, np. w odniesieniu do przychodów i kosztów najmu niestanowiącego podstawowej działalności jednostki.
