Przedsiębiorca budowlany otrzymał wezwanie do zapłaty odszkodowania w związku ze stwierdzeniem błędów wykonawczych budynku stanowiącego siedzibę firmy transportowej. Wezwanie dotyczy inwestycji, która została zrealizowana ponad 10 lat temu, a więc termin na realizację uprawnień z tytułu rękojmi upłynął. Czy obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość poniesienia odpowiedzialności finansowej za wady budynku wydanego kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt lat wcześniej?
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego podjętą 22 listopada 2013 r., sygn. akt III CZP 72/13, termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania rozpoczyna bieg od dnia wystąpienia szkody pozostającej w związku przyczynowym z tym zdarzeniem. Zatem nie ma znaczenia, kiedy umowa została wykonana, a w którym momencie wystąpiła szkoda wynikająca z nieprawidłowego wykonania umowy.
Dla ustalenia okresu trwania odpowiedzialności wykonawcy za jakość wykonanych prac, istotne jest ustalenie jaki charakter ma umowa wiążąca strony. Dla zakwalifikowania danego kontraktu jako umowy o roboty budowlane konieczne jest wykonywanie obiektu zgodnie z projektem. W przypadku bowiem braku projektu zwykle umowa jest uznawana za umowę o dzieło. To z kolei wpływa na termin przedawnienia związanych z nią roszczeń.
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem 2 lat, licząc od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. W orzecznictwie podnosi się (choć niejednolicie), że termin ten odnosi się do roszczeń obu stron umowy o dzieło, w tym odszkodowawczych, których źródłem jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez którąkolwiek ze stron.
Przepisy regulujące umowę o roboty budowlane nie wprowadziły odrębnego, szczególnego terminu przedawnienia roszczeń. Brak jest podstaw do stosowania w tym przypadku terminu przedawnienia przewidzianego dla umów o dzieło. Roszczenia z tego tytułu (w tym z tytułu odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy) przedawniają się zgodnie z przepisami ogólnymi, a zatem po upływie maksymalnie 6 lat. W przypadku roszczeń związanych z działalnością gospodarczą termin ten wynosi 3 lata.
Zarówno w przypadku umowy o roboty budowlane, jak i umowy o dzieło, termin na wykonanie uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne wynosi rok od dnia stwierdzenia wady obiektu (dzieła), o ile ujawni się ona w czasie określonym w art. 568 § 1 K.c. (tj. 2 lata, a gdy chodzi o wady nieruchomości 5 lat), liczonym od dnia końcowego odbioru obiektu (dzieła).
W przywołanej uchwale Sąd Najwyższy podniósł jednak, że roszczenie o naprawienie szkody z tytułu odpowiedzialności kontraktowej istnieje w ramach osobnego stosunku prawnego niż pierwotny stosunek zobowiązaniowy. Zatem nieistotny będzie moment zakończenia prac w ramach umowy, tylko istotna będzie chwila wystąpienia wady.
